🧬 10. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 1. Yazılıya Hazırlık (3. Senaryo)
Merhaba gençler! Biyoloji yazılısı yaklaşıyor ve bu senaryo ile konuları tekrar gözden geçireceğiz. Sakın stres yapmayın, birlikte üstesinden geleceğiz!
🦠 Hücre Bölünmesi
Hücreler neden bölünür, biliyor musunuz? İşte cevapları:
- 🌱 Büyüme: Canlıların büyümesi için hücre sayısının artması gerekir.
- 🛠️ Onarım: Vücudumuzdaki hasarlı dokuların onarılması için yeni hücrelere ihtiyaç duyarız.
- 🔄 Üreme: Bazı canlılar hücre bölünmesiyle ürerler.
Hücre bölünmesinin iki temel türü vardır:
- ✂️ Mitoz: Vücut hücrelerinde (somatik hücreler) görülür. Amaç, aynı genetik bilgiye sahip yeni hücreler oluşturmaktır.
- 🥚 Mayoz: Üreme hücrelerinde (gametler) görülür. Amaç, genetik çeşitliliği sağlamaktır.
🧪 Mitoz Evreleri
Mitoz bölünme, karmaşık gibi görünse de aslında belirli aşamalardan oluşur:
- Profaz: Kromozomlar belirginleşir, çekirdek zarı kaybolur.
- Metafaz: Kromozomlar hücrenin ortasında dizilir.
- Anafaz: Kardeş kromatitler birbirinden ayrılır ve kutuplara doğru çekilir.
- Telofaz: Çekirdek zarı yeniden oluşur, kromozomlar çözülür.
Unutmayın, mitoz sonucunda 2 tane aynı genetik yapıya sahip hücre oluşur.
🧬 Mayoz Evreleri
Mayoz bölünme, mitoza göre daha karmaşıktır ve iki aşamada gerçekleşir: Mayoz I ve Mayoz II.
Mayoz I
- 🤝 Profaz I: Kromozomlar eşlenir ve homolog kromozomlar arasında parça değişimi (krossing over) gerçekleşir. Bu olay, genetik çeşitliliği artırır.
- 📍 Metafaz I: Homolog kromozom çiftleri hücrenin ortasında dizilir.
- ✂️ Anafaz I: Homolog kromozomlar birbirinden ayrılır ve kutuplara doğru çekilir.
- ➗ Telofaz I: İki yeni hücre oluşur, her birinde kromozom sayısı yarıya iner (haploid).
Mayoz II
Mayoz II, mitoza benzer şekilde gerçekleşir. Kardeş kromatitler ayrılır ve dört haploid hücre oluşur.
🧬 Kalıtım
Genetik özelliklerimizin ebeveynlerimizden nasıl aktarıldığını merak ediyor musunuz? İşte kalıtımın temel prensipleri:
- 🧬 Gen: Bir özelliği belirleyen DNA parçasıdır.
- 📍 Alel: Bir genin farklı formlarıdır (örneğin, kahverengi göz geni ve mavi göz geni).
- 💪 Baskın (Dominant) Alel: Etkisini her zaman gösteren aleldir.
- recessive Çekinik (Resesif) Alel: Etkisini sadece homozigot durumda gösteren aleldir.
- 🚻 Genotip: Bir bireyin genetik yapısıdır (örneğin, BB, Bb, bb).
- 👁️ Fenotip: Bir bireyin dış görünüşüdür (örneğin, kahverengi gözlü olmak).
🧮 Mendel'in Kalıtım İlkeleri
Gregor Mendel, bezelye bitkileriyle yaptığı deneylerle kalıtımın temel prensiplerini ortaya koymuştur:
- 🌱 Ayrılma İlkesi: Her birey, her özellik için iki alel taşır ve üreme hücreleri oluşurken bu aleller birbirinden ayrılır.
- 🌱 Bağımsız Dağılım İlkesi: Farklı genler, üreme hücrelerine bağımsız olarak dağılır.
Umarım bu tekrar, yazılıya hazırlanmanıza yardımcı olur. Başarılar!
