🧬 11. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 2. Yazılı: 3. Senaryo İçin Hazırlık Rehberi
Bu rehber, 11. sınıf biyoloji dersinin 1. dönem 2. yazılı sınavının 3. senaryosuna hazırlanmanıza yardımcı olacak. Sınavda çıkabilecek konulara ve soru tiplerine odaklanarak, başarılı bir sonuç elde etmenizi hedefliyoruz.
🧪 Hücre Bölünmesi
Hücre bölünmesi, canlıların büyümesi, gelişmesi ve üremesi için temel bir süreçtir. İki ana hücre bölünmesi çeşidi vardır: Mitoz ve Mayoz.
🧬 Mitoz
- 🌱 Tanım: Vücut hücrelerinde (somatik hücreler) görülen, kromozom sayısının değişmediği hücre bölünmesi.
- 🧬 Amaç: Büyüme, onarım ve rejenerasyon.
- 📊 Aşamalar: Profaz, Metafaz, Anafaz, Telofaz (Promosyon Meteryali Artık Temizlendi).
- 🔢 Sonuç: Bir hücreden iki aynı genetik yapıda hücre oluşur.
🧬 Mayoz
- 🌸 Tanım: Üreme hücrelerinde (gametler) görülen, kromozom sayısının yarıya indiği hücre bölünmesi.
- 🎯 Amaç: Üreme hücrelerinin oluşumu ve genetik çeşitliliğin sağlanması.
- 📊 Aşamalar: Mayoz I ve Mayoz II olmak üzere iki aşamadan oluşur. Her aşama, Mitoz'daki gibi Profaz, Metafaz, Anafaz ve Telofaz evrelerini içerir.
- 🔄 Krossing Over: Profaz I evresinde görülen, homolog kromozomlar arasında gen alışverişi. Genetik çeşitliliği artırır.
- 🔢 Sonuç: Bir hücreden dört farklı genetik yapıda hücre oluşur.
🧬 Kalıtım
Kalıtım, genetik özelliklerin ebeveynlerden yavrulara aktarılmasıdır. Mendel'in çalışmaları, kalıtım prensiplerinin anlaşılmasında önemli bir rol oynamıştır.
🧬 Temel Kavramlar
- 🧬 Gen: DNA üzerinde belirli bir özelliği kontrol eden bölge.
- 🧬 Alel: Bir genin farklı formları. Örneğin, göz rengi geni için mavi ve kahverengi aleller olabilir.
- 🧬 Genotip: Bir bireyin genetik yapısı.
- 🧬 Fenotip: Bir bireyin dış görünüşü veya gözlemlenebilir özellikleri.
- 💪 Dominant Alel: Heterozigot durumda fenotipte etkisini gösteren alel.
- recessive Resesif Alel: Heterozigot durumda fenotipte etkisini göstermeyen alel. Sadece homozigot durumda etkisini gösterir.
- 👪 Homozigot: Bir gen için aynı alellere sahip olma durumu (örn. AA veya aa).
- 👪 Heterozigot: Bir gen için farklı alellere sahip olma durumu (örn. Aa).
🧬 Mendel İlkeleri
- 🍎 Ayrılma İlkesi: Her birey, her özellik için iki alel taşır ve üreme hücreleri oluşurken bu aleller birbirinden ayrılır.
- 🍎 Bağımsız Dağılım İlkesi: Farklı genler, üreme hücrelerine birbirinden bağımsız olarak dağılır.
🧬 Ekoloji
Ekoloji, canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır.
🌱 Temel Kavramlar
- 🌍 Ekosistem: Belirli bir alanda yaşayan canlılar ve bu canlıların etkileşimde bulunduğu cansız çevre.
- 🌿 Biyotik Faktörler: Canlı faktörler (bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar).
- 💧 Abiyotik Faktörler: Cansız faktörler (su, sıcaklık, ışık, toprak).
- 🍎 Besin Zinciri: Canlıların birbirleriyle beslenme ilişkilerini gösteren sıralama.
- 🍎 Besin Piramidi: Besin zincirindeki enerji akışını ve canlı sayısını gösteren piramit.
🌱 Ekolojik İlişkiler
- 🤝 Mutualizm: İki türün de fayda sağladığı ilişki (örn. arı ve çiçek).
- 🤝 Kommensalizm: Bir türün fayda sağladığı, diğerinin etkilenmediği ilişki (örn. köpekbalığı ve vantuzlu balık).
- 🤝 Parazitizm: Bir türün fayda sağladığı, diğerinin zarar gördüğü ilişki (örn. kene ve köpek).
- 🤝 Rekabet: Aynı kaynak için mücadele eden türler arasındaki ilişki.
Bu konuları dikkatlice çalışarak ve örnek sorular çözerek, sınavda başarılı olabilirsiniz. Başarılar!
