🧬 11. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 2. Yazılı 7. Senaryo: Hücre Bölünmesi ve Kalıtım
Bu senaryo, hücre bölünmesi (mitoz ve mayoz) ve kalıtım konularını kapsayan bir sınav örneğidir. Başarılar!
🧪 Mitoz ve Mayoz Arasındaki Farklar
Hücre bölünmesi, canlıların büyümesi, gelişmesi ve üremesi için hayati öneme sahiptir. İki temel hücre bölünmesi çeşidi vardır: Mitoz ve Mayoz.
- 🌱 Mitoz: Vücut (somatik) hücrelerinde görülür. Amacı, hücre sayısını artırarak büyüme ve onarımı sağlamaktır. Kromozom sayısı değişmez (2n → 2n). Tek bölünme gerçekleşir.
- 🌸 Mayoz: Üreme hücrelerinde (gametlerde) görülür. Amacı, kromozom sayısını yarıya indirerek (2n → n) döllenme sırasında türün kromozom sayısının sabit kalmasını sağlamaktır. İki aşamalı bölünme gerçekleşir (Mayoz I ve Mayoz II).
🧬 Kalıtım İlkeleri
Kalıtım, genetik özelliklerin ebeveynlerden yavrulara aktarılmasıdır. Mendel'in çalışmaları, kalıtım prensiplerinin temelini oluşturur.
- 🍎 Baskın (Dominant) Gen: Etkisini her durumda gösteren gendir. Büyük harfle (örneğin, A) gösterilir.
- 🍏 Çekinik (Resesif) Gen: Etkisini sadece homozigot durumda (aa) gösteren gendir. Küçük harfle (örneğin, a) gösterilir.
- 🍇 Genotip: Bir bireyin genetik yapısıdır (örneğin, AA, Aa, aa).
- 🍊 Fenotip: Bir bireyin dış görünüşüdür (örneğin, uzun boy, kısa boy). Genotip ve çevresel faktörlerin etkisiyle oluşur.
🧫 Monohibrit ve Dihibrit Çaprazlama
- 🍋 Monohibrit Çaprazlama: Tek bir karakter bakımından farklı olan iki bireyin çaprazlanmasıdır (örneğin, Aa x Aa).
- 🥝 Dihibrit Çaprazlama: İki karakter bakımından farklı olan iki bireyin çaprazlanmasıdır (örneğin, AaBb x AaBb).
📚 Örnek Soru ve Çözümü
Soru: Bezelyelerde sarı tohum rengi (S), yeşil tohum rengine (s) baskındır. Heterozigot sarı tohumlu iki bezelye (Ss) çaprazlanırsa, oluşacak yavruların genotip ve fenotip oranları nelerdir?
Çözüm:
Çaprazlama: Ss x Ss
Oluşabilecek genotipler: SS, Ss, ss
Genotip oranları: 1 SS : 2 Ss : 1 ss
Fenotip oranları: 3 Sarı : 1 Yeşil
📝 Sınavda Başarılar!
Bu senaryo, sınavda karşılaşabileceğiniz konulara genel bir bakış sunmaktadır. Konuları tekrar gözden geçirerek ve bol soru çözerek başarınızı artırabilirsiniz.
