11. Sınıf Felsefe 1. Dönem 2. Yazılı Konuları - Ders Notu
📚 11. Sınıf Felsefe 1. Dönem 2. Yazılı Konularına Hazırlık Rehberi
Merhaba! Bu içerik, 11. sınıf Felsefe dersi 1. dönem 2. yazılı sınavına hazırlanman için bir ders notu niteliğindedir. Genellikle bu sınav, MÖ 6. yüzyıl - MS 2. yüzyıl arasındaki Antik Yunan Felsefesini kapsar. Konuları adım adım, önemli filozofları ve kavramları vurgulayarak ele alacağız. Hadi başlayalım!
🎯 Yazılı Sınavında Çıkması Muhtemel Ana Başlıklar
Aşağıdaki konular, müfredat doğrultusunda sınavda karşına çıkabilecek temel başlıklardır. Her birini iyi anlaman çok önemli.
1. 🌍 Felsefenin Ortaya Çıkışı ve İlk Filozoflar
- Mitostan Logosa Geçiş: Efsanevi (mitolojik) açıklamaların yerini akılsal (rasyonel) açıklamalara bırakması.
- Doğa Filozofları (Sokrates Öncesi): Arkhe (temel madde) arayışı.
- Önemli İsimler ve Görüşleri:
- Thales: Arkhe “su”dur.
- Anaximenes: Arkhe “hava”dır.
- Herakleitos: Arkhe “ateş”tir. “Değişim” ve “Aynı nehirde iki kez yıkanılmaz” sözü önemli.
- Parmenides: “Varlık vardır, yokluk yoktur.” Değişim bir yanılsamadır.
- Demokritos: Atomcu görüş. Evren “atom” ve “boşluk”tan oluşur.
2. 🧠 Sokrates, Platon ve Aristoteles: Klasik Dönem
Bu üç büyük filozof, sınavın merkezinde yer alır. Kavramları ve birbirleriyle ilişkileri iyi bilinmelidir.
🔍 Sokrates (469-399 MÖ)
- Felsefeye Yönelimi: İnsan ve ahlak üzerine odaklanmıştır. “Kendini bil!”
- Diyalektik (Soru-Cevap) Yöntemi: İroni ve maiotik (doğurtma) teknikleri.
- Sokrates'in Savunması: Yargılanma süreci ve ölümü felsefi duruşunun simgesidir.
🏛️ Platon (Eflatun) (428-348 MÖ)
- İdealar Kuramı: Gerçek varlık, duyular dünyasındaki nesneler değil, onların idealarıdır (örneğin “güzellik ideası”).
- Mağara Alegorisi: İnsanın bilgisizlikten (mağara) bilgeliğe (güneş ışığı) yolculuğunun metaforu. ÇOK ÖNEMLİ!
- Devlet: Filozof-kral yönetimi, toplumun sınıfları (yöneticiler, bekçiler, üreticiler).
📐 Aristoteles (384-322 MÖ)
- Platon'dan Ayrıldığı Nokta: İdeaların ayrı bir dünyada değil, nesnelerin “özü”nde olduğunu savunur.
- Dört Neden Kuramı (Madde, Form, Etken, Ereksel Neden): Bir şeyin neden var olduğunu açıklar. Örneğin bir heykel: mermer(madde), heykeltıraşın zihnindeki form, heykeltıraş(etken), güzellik(ereksel).
- Altın Ortalama (İtidal) Doktrini: Erdem, aşırı uçların ortasıdır (örneğin: cesaret, korkaklık ve delikanlılığın ortası).
3. ⚖️ Helenistik Dönem Felsefeleri
Büyük İskender sonrası dönemde, insanın nasıl mutlu olacağı sorusuna odaklanan akımlar.
- Epikurosçuluk (Hazcılık): Haz, mutluluğun kaynağıdır. Ancak bu, bedensel zevk değil, ruhun huzuru (ataraxia) ve acıdan uzak olmaktır. “Acıdan kaçın, sakin bir ruh hali edin.”
- Stoacılık: Evren akıl (logos) ile yönetilir. İnsan, kendi kontrolü dışındaki olaylara kayıtsız kalmalı, erdemli ve doğaya uygun yaşamalıdır. Özdenetim kavramı önemli. (Seneca, Marcus Aurelius).
- Kuşkuculuk (Septisizm): Kesin bilgiye ulaşılamayacağını, bu nedenle yargıdan kaçınmak (epokhe) gerektiğini savunur. (Pyrrhon).
💡 Sınavda Çıkabilecek Soru Tipleri ve Çalışma Taktikleri
- Tanım ve Kavram Soruları: “Arkhe nedir?”, “İdealar kuramını açıklayınız.” gibi.
- Karşılaştırma Soruları: “Platon ve Aristoteles’in varlık görüşlerini karşılaştırınız.”, “Stoacılık ile Epikurosçuluğun mutluluk anlayışlarını yazınız.”
- Yorum ve İlişkilendirme Soruları: “Mağara alegorisini günümüz bilgi toplumu açısından yorumlayınız.” gibi sorulara hazırlıklı ol.
📖 Çalışma Önerisi:
Her filozof için bir “Kavram Haritası” veya “Zihin Haritası” çıkar. Ortadaki filozofun ismi, dallarda onun temel kavramları, sözleri ve diğer filozoflarla ilişkisi olsun. Bu, görsel hafızanı güçlendirecektir.
Umarım bu ders notu sana rehberlik eder. Felsefe, sadece ezber değil, kavramları anlamak ve yorumlamaktır. Başarılar dilerim! ✨
