12. sınıf biyoloji 1. dönem 1. yazılı 1. senaryo meb soruları

Question

Biyoloji yazılısında bu senaryodaki MEB soruları biraz karmaşık geldi. Konuları tam olarak nasıl bağdaştıracağımı çözemedim.

Answer 1

🧬 12. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 1. Yazılı 1. Senaryo MEB Soruları: Sınava Hazırlık Rehberi

Merhaba gençler! 12. sınıf biyoloji dersinin ilk yazılısı yaklaşıyor. Bu yazıda, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından hazırlanan senaryolara uygun olarak hazırlanmış sorulara ve konulara odaklanacağız. Amacımız, sınavda karşınıza çıkabilecek soru tiplerini anlamanıza ve konuları tekrar etmenize yardımcı olmak. Sakın unutmayın, düzenli tekrar ve bol soru çözmek başarının anahtarıdır!

🧪 1. Senaryo: Hücre Bölünmesi ve Kalıtım

Bu senaryoda hücre bölünmesi (mitoz ve mayoz) ve kalıtım konuları ağırlıklı olarak yer alıyor. İşte dikkat etmeniz gerekenler:

• 🧬 Mitoz: Mitozun evrelerini (profaz, metafaz, anafaz, telofaz) ve bu evrelerde gerçekleşen olayları çok iyi bilin. Mitozun canlılar için önemini kavrayın.
• 🧬 Mayoz: Mayozun mitozdan farklarını, mayoz I ve mayoz II evrelerini, homolog kromozomları ve krossing over olayını öğrenin. Mayozun çeşitliliğe katkısını unutmayın.
• 🧬 Kalıtım: Mendel genetiği, genotip, fenotip, alel, homozigot, heterozigot kavramlarını net bir şekilde anlayın. Monohibrit ve dihibrit çaprazlamaları yapabilin.
• 🧬 Kan Grupları: ABO ve Rh kan gruplarını, kan uyuşmazlığı durumunu ve genetik geçişlerini öğrenin.

📝 Örnek MEB Senaryo Soruları

Aşağıda, MEB senaryolarına uygun olarak hazırlanmış örnek soruları ve çözüm önerilerini bulabilirsiniz:

Soru 1: Mitoz ve Mayoz Arasındaki Farklar Nelerdir?

Mitoz ve mayoz arasındaki temel farkları tablo halinde açıklayalım:

• 🍎 Mitoz:
  • 🍎 Vücut hücrelerinde (somatik hücreler) görülür.
  • 🍎 Kromozom sayısı değişmez (2n → 2n).
  • 🍎 Oluşan hücreler ana hücreyle aynı genetik yapıdadır.
  • 🍎 Tek hücrelilerde üremeyi, çok hücrelilerde büyümeyi ve onarımı sağlar.
• 🍎 Mayoz:
  • 🍎 Üreme hücrelerinde (eşey hücreleri) görülür.
  • 🍎 Kromozom sayısı yarıya iner (2n → n).
  • 🍎 Oluşan hücreler birbirinden ve ana hücreden farklı genetik yapıdadır.
  • 🍎 Eşeyli üremeyi sağlar.

Soru 2: Mendel'in Bezelye Deneylerinde Kullandığı İlkeler Nelerdir?

Mendel'in çalışmalarında ortaya koyduğu temel ilkeler şunlardır:

• 🍎 Baskınlık İlkesi: Bir karakter için farklı aleller varsa, baskın olan alel fenotipte etkisini gösterir.
• 🍎 Ayrılma İlkesi: Her birey, her karakter için iki alele sahiptir ve üreme hücreleri oluşurken bu aleller birbirinden ayrılır.
• 🍎 Bağımsız Dağılım İlkesi: Farklı karakterlere ait genler, birbirinden bağımsız olarak üreme hücrelerine dağılır.

📚 Ek Çalışma Önerileri

• 🍎 MEB'in yayınladığı ders kitabını dikkatlice okuyun.
• 🍎 Konu anlatımlı videolar izleyin.
• 🍎 Bol bol soru çözün ve çözemediğiniz soruları öğretmenlerinize sorun.
• 🍎 Arkadaşlarınızla birlikte çalışarak konuları tartışın.

Unutmayın, düzenli ve planlı çalışmak başarının anahtarıdır. Sınavda hepinize başarılar dilerim!

Answer 2

📚 12. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 1. Yazılı Hazırlık: 1. Senaryo (MEB Örnekleri)

Merhaba arkadaşlar! Bu ders notumuz, MEB müfredatı ve soru tarzları dikkate alınarak hazırlanmış, 12. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 1. Yazılı sınavınız için bir hazırlık senaryosudur. İlk ünitelerimiz olan Genden Proteine ve Canlılarda Enerji Dönüşümleri konularından gelecek tipik, ölçücü ve yoruma dayalı soru örneklerini ve çözümlerini bulacaksınız. Hadi başlayalım! 🧬⚡

🎯 Senaryo 1: Genden Proteine & Nükleik Asitler

🧬 Soru 1 (Yorumlama & Bilgi)

Bir DNA molekülünün bir ipliğindeki nükleotit dizilimi 5'-ATGCCGTA-3' şeklindedir.
a) Bu dizilişe göre karşı ipliğin dizilimini yazınız.
b) Bu DNA parçasından sentezlenecek mRNA dizilimi nasıl olur?
c) mRNA dizilimine göre oluşacak amino asit dizilimini (kodon tablosu verilmiş varsayılarak) belirtiniz.

💡 Çözüm 1:

a) Karşı iplik: DNA'da karşılıklı iplikler birbirine antiparalel ve tamamlayıcıdır. A-T, G-C eşleşmesi olur. Verilen iplik 5'→3' yönündedir. Karşı iplik 3'→5' yönünde yazılır.
Verilen: 5' - A T G C C G T A - 3'
Karşılık: 3' - T A C G G C A T - 5' (Ancak genelde 5'→3' yönünde yazılır. O halde cevap: 5'-TACGGCAT-3')

b) mRNA dizilimi: mRNA, DNA'nın 3'→5' okunan ipliğinden sentezlenir. Bizim karşı ipliğimiz (5'-TACGGCAT-3') aslında bu ipliktir. mRNA'da T yerine U gelir.
DNA kalıp iplik: 3' - T A C G G C A T - 5'
mRNA dizilimi (5'→3'): 5' - A U G C C G U A - 3'

c) Amino asit dizilimi: mRNA 5'-AUG-CCG-UAA-3' şeklinde okunur (Son "A" tek kalır, stop kodonu oluşmaz, örnek için böyle kabul edelim).
- AUG: Metionin (Start)
- CCG: Prolin
- UAA: Stop kodonu (Eğer durursa). Bu dizilim için: Metionin - Prolin.

🎯 Senaryo 2: Canlılarda Enerji Dönüşümleri

⚡ Soru 2 (Kavram & Karşılaştırma)

Glikoliz, Krebs döngüsü ve ETS aşamalarını, aşağıdaki tablodaki özelliklere göre karşılaştırınız.

• 📍 Gerçekleşme Yeri: Sitoplazma / Mitokondri matriksi / İç zar krista
• 🔄 Oksijen Gereksinimi: Oksijensiz / Zorunlu oksijenli
• 💰 Net ATP Kazanımı: 2 ATP / 2 ATP (GTP) / ~34 ATP
• 🧪 Son Ürünler: Pirüvat / CO₂, NADH, FADH₂ / H₂O, ATP

💡 Çözüm 2:

Glikoliz: Sitoplazmada gerçekleşir. Oksijenden bağımsızdır (Anaerobik). Net 2 ATP üretir. Son ürün 2 pirüvat, 2 NADH.

Krebs Döngüsü: Mitokondri matriksinde gerçekleşir. Oksijenli solunumun bir parçasıdır, doğrudan oksijen kullanmaz ama ETS çalışmazsa durur. 2 ATP (GTP) eşdeğeri üretir. Son ürünler CO₂, NADH, FADH₂.

ETS (Elektron Taşıma Sistemi): Mitokondrinin iç zarında (krista) gerçekleşir. Kesinlikle oksijenli ortam gerektirir (son elektron alıcısı O₂). Net ~34 ATP üretir. Son ürünler H₂O ve çok miktarda ATP.

🎯 Senaryo 3: Uygulama & Grafik Yorumlama

📊 Soru 3 (Grafik Analizi)

Aşağıda bir bakteri kültüründe, ortam sıcaklığının enzim aktivitesi ve üreme hızı üzerine etkisini gösteren bir grafik verilmiştir. (Grafik hayali: X ekseni Sıcaklık °C, Y ekseni Aktivite/Oran. İki eğri var: Biri enzim aktivitesi için 0-60°C'de artıp düşen bir çan eğrisi, diğeri üreme hızı için 20-40°C'de optimumu olan daha dar bir çan eğrisi).
Grafiğe göre:
a) Enzimlerin optimum sıcaklığı ile bakterinin optimum üreme sıcaklığı aynı mıdır? Neden?
b) 50°C'de enzim aktivitesi yüksek olduğu halde neden üreme hızı çok düşüktür?

💡 Çözüm 3:

a) Hayır, aynı değildir. Grafikte enzim aktivitesinin optimumu (~40-45°C) bakterinin optimum üreme sıcaklığından (~37°C) genellikle daha yüksektir. Çünkü üreme, sadece enzim aktivitesine değil, hücre zarı bütünlüğü, protein sentezi, DNA replikasyonu gibi birçok karmaşık olayın koordinasyonuna bağlıdır. Bu olayların tümü farklı sıcaklık aralıklarında optimuma ulaşır.

b) 50°C, birçok enzim için hala yüksek aktivite sağlayabilir (termofilik enzimler vb.). Ancak bu sıcaklık, bakterinin hücre zarının yapısını bozabilir, diğer temel proteinleri denatüre edebilir ve DNA'ya zarar verebilir. Ayrıca, üreme için gerekli olan homeostaz (iç denge) sağlanamaz. Dolayısıyla, tek bir metabolik yolun enzimleri aktif olsa bile, organizma düzeyinde üreme gerçekleşemez.

🔐 Sınav İpuçları & Özet

• ✅ Tanımlara dikkat! Transkripsiyon, translasyon, replikasyon, fermentasyon, oksidatif fosforilasyon gibi kavramları net bil.
• ✅ Sayısal değerleri öğren: Glikoliz net 2 ATP, Krebs'te 2 ATP, ETS'de ~34 ATP. Toplam ~38 ATP.
• ✅ Yer bilgisi çok önemli: Hangi olayın nerede (sitoplazma / mitokondri / kloroplast) gerçekleştiğini mutlaka öğren.
• ✅ Grafik/Tablo sorularında: Önce eksen etiketlerini, lejantı (açıklamayı) oku. Eğilimlere (artış, azalış, optimum) bak.
• ✅ Neden-sonuç ilişkisi kur: "Çünkü", "neden", "sonuç olarak" diye başlayan açıklama sorularında bilgiyi birbirine bağla.

Bu senaryo soruları, sınavda karşılaşabileceğiniz tarzda hazırlanmıştır. Konu tekrarınızı yaparken MEB ders kitabınızdaki etkinlikleri, şekilleri ve soruları mutlaka tekrar gözden geçirin. Hepinize başarılar dilerim! 🌟