# 📚 12. Sınıf Edebîyat 1. Dönem 1. Yazılı Sınavı – 4. Senaryo (MEB Örneği) – Ders Notu
🎭 Senaryo Temelli Sınav Nedir?
Millî Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) yeni ölçme-değerlendirme yaklaşımında, öğrencilerin bilgiyi gerçek hayat durumları içinde kullanma becerisini ölçen senaryo temelli sorular öne çıkıyor. Bu senaryolarda, edebiyat konuları bir olay örgüsü, diyalog veya günlük bir durum içine yerleştirilir. Sizden, verilen metni okuyup analiz etmeniz ve edebiyat bilginizi bu bağlamda kullanmanız beklenir.
📖 Senaryo 4 Örneği ve Çözümlemesi
Senaryo Metni: "Edebiyat öğretmeni Sema Hanım, dersinde Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatının toplumcu gerçekçi yazarlarından bahsetmişti. Dersten sonra öğrencilerden Aslı, bu akımın özelliklerini daha iyi anlamak için kütüphaneden Sabahattin Ali'nin 'Kuyucaklı Yusuf' romanını aldı. Romanı okurken, yazarın köy hayatını, yoksulluğu, ağa-köylü çatışmasını ve bireyin toplum içindeki bunalımını nasıl işlediğini gözlemledi. Aynı dönemde, şiirde de benzer temaları işleyen bir şair aklına geldi."
🧩 Senaryoya Bağlı Sorular ve Beklenen Cevaplar
❓ Soru 1: Senaryoda adı geçen edebî akımın (Toplumcu Gerçekçilik) Türk edebiyatındaki temel özellikleri nelerdir? Maddeler halinde yazınız.
Beklenen Cevaplar:
- 🔍 Gerçeklik Vurgusu: Sosyal ve ekonomik koşullar olduğu gibi, eleştirel bir bakışla yansıtılır.
- 👥 Toplumsal Konular: Köy ve kasaba gerçekleri, sınıf çatışmaları, yoksulluk, göç, ağalık düzeni gibi temalar işlenir.
- ⚖️ Eleştirel Bakış: Düzenin aksayan yönleri, eşitsizlikler ve adaletsizlikler eleştirilir.
- ✍️ Dil ve Üslup: Genellikle sade, yalın ve gözleme dayalı bir anlatım benimsenir.
- 📚 Temsilciler: Roman ve hikâyede; Sabahattin Ali, Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Kemal Tahir. Şiirde; Nâzım Hikmet, Rıfat Ilgaz, Ahmet Arif.
❓ Soru 2: Aslı'nın aklına gelen, toplumcu gerçekçi temaları işleyen şair kim olabilir? Bu şairin bir şiirinden tema ve ahenk unsurları (kafiye, redif, ölçü) bakımından bir örnek veriniz.
Beklenen Cevap: Bu şair, Nâzım Hikmet olabilir. Örneğin, "Memleketimden İnsan Manzaraları" veya "Kuvâyi Milliye" destanından bölümler toplumcu gerçekçi temalar taşır.
Örnek İnceleme (Kısa Bir Bölüm):
"Biz ki İstanbul şehriyiz,
Seferberliği görmüşüz:
Kafkas, Galiçya, Çanakkale, Filistin,
Vagon ticareti, tifüs ve İspanyol nezlesi
bir de İttihatçılar, bir de uzun konçlu Alman çizmeleri..."
- 🎵 Tema: Savaşın yıkıcılığı, halkın çektiği acılar, toplumsal tarih.
- 🎶 Ahenk Unsurları: Serbest nazım ölçüsü kullanılmıştır. Kafiye ve redif düzeni düzenli değildir; şiirin ahengini vurgu, tekrar ve iç ritim sağlar.
❓ Soru 3: 'Kuyucaklı Yusuf' romanı ile aynı dönemde (Cumhuriyet'in ilk yılları) yazılmış, ancak farklı bir edebî anlayışı (Örneğin: Bireyin iç dünyasını esas alan) temsil eden bir roman ve yazarı yazınız. İki akım arasındaki farkı belirtiniz.
Beklenen Cevap: Peyami Safa ve "Dokuzuncu Hariciye Koğuşu" romanı. Bu roman, bireyin iç dünyasına, psikolojik çözümlemelere odaklanan bir anlayışla yazılmıştır.
Fark: Toplumcu gerçekçilik dış dünyayı ve toplumsal yapıyı nesnel bir gözle anlatırken; psikolojik roman anlayışı bireyin iç çatışmalarını, ruh halini ve bilinç akışını ön planda tutar.
💡 Sınav İpuçları ve Stratejiler
- ✅ Senaryoyu Dikkatle Oku: Anahtar kelimeleri (akım, dönem, yazar, eser) altını çizin.
- ✅ Bağlamı Kur: Soruyu, senaryoda verilen edebî bağlamın içinde cevaplayın.
- ✅ Çapraz Referans Verin: Soru bir yazarı soruyorsa, aynı dönemden karşıt veya benzer anlayıştaki başka yazarlardan da kısaca bahsedin.
- ✅ Örnek Esaslı Cevaplayın: Teorik bilginizi mutlaka eser adı, karakter ismi veya kısa alıntı gibi somut örneklerle destekleyin.
Son Söz: Senaryo soruları, edebiyatı hayatın içinde görmenizi sağlar. Konuları ezberlemek yerine, anlamaya, ilişkilendirmeye ve yorumlamaya odaklanırsanız, bu tür sınavlarda başarılı olmanız kaçınılmazdır. 🚀
