📚 12. Sınıf Fizik 1. Dönem 2. Yazılı 9. Senaryo MEB Soruları
Merhaba 12. sınıf öğrencileri! Fizik sınavına hazırlanırken MEB'in yayınladığı senaryoları çözmek, sınavda çıkabilecek soru tiplerini anlamanıza yardımcı olur. İşte 1. dönem 2. yazılı için 9. senaryoya ait olabilecek bazı örnek sorular ve çözümleri:
💡 1. Soru: Elektrik Alan ve Potansiyel
Soru: Yüklü bir parçacığın elektrik alanı içerisindeki hareketi nasıldır? Elektrik potansiyel farkı ile ilişkisini açıklayınız.
- ⚡ Elektrik Alan: Elektrik alan, yüklü bir cismin çevresinde oluşturduğu ve başka yüklü cisimlere kuvvet uyguladığı bölgedir. Elektrik alan çizgileri pozitif yükten çıkar, negatif yükte sonlanır.
- 🔋 Elektrik Potansiyeli: Elektrik potansiyeli, birim pozitif yükü sonsuzdan belirli bir noktaya getirmek için yapılması gereken iştir. Potansiyel farkı ise iki nokta arasındaki potansiyel enerji farkıdır.
- 🚗 Parçacığın Hareketi: Yüklü bir parçacık elektrik alanında, yüküyle aynı işarete sahip alan tarafından itilir, zıt işarete sahip alan tarafından çekilir. Bu hareket, potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüşmesiyle gerçekleşir.
💡 2. Soru: Manyetik Alan ve Kuvvet
Soru: Bir telden akım geçtiğinde oluşan manyetik alanı ve bu alanın başka bir tele uyguladığı kuvveti açıklayınız.
- 🧲 Manyetik Alan: Bir telden akım geçtiğinde telin etrafında manyetik alan oluşur. Bu alanın yönü sağ el kuralı ile bulunur. Başparmak akım yönünü gösterirken, diğer parmaklar manyetik alanın yönünü belirtir.
- 💪 Manyetik Kuvvet: İki paralel telden aynı yönde akım geçerse birbirlerini çekerler, zıt yönde akım geçerse birbirlerini iterler. Bu kuvvetin büyüklüğü akımların büyüklüğü ve teller arasındaki mesafeye bağlıdır.
- 🧭 Formül: Manyetik kuvvetin büyüklüğü şu formülle hesaplanır: F = B.I.L (B: Manyetik alan şiddeti, I: Akım, L: Telin uzunluğu)
💡 3. Soru: İndüksiyon Akımı
Soru: Manyetik akı değişimi sonucu oluşan indüksiyon akımını ve Faraday Yasası'nı açıklayınız.
- 🔄 Manyetik Akı: Manyetik akı, bir yüzeyden geçen manyetik alan çizgilerinin sayısıdır. Bir yüzeydeki manyetik alan şiddeti ve yüzeyin alanı ile doğru orantılıdır.
- ⚡ İndüksiyon Akımı: Bir devredeki manyetik akı değiştiğinde, devrede bir elektromotor kuvveti (EMK) oluşur. Bu EMK, devrede bir indüksiyon akımı oluşturur.
- 📜 Faraday Yasası: Faraday Yasası, indüksiyon EMK'sinin manyetik akı değişim hızıyla orantılı olduğunu ifade eder. Formülü: EMK = -N (ΔΦ/Δt) (N: Sarım sayısı, ΔΦ: Akı değişimi, Δt: Zaman değişimi)
💡 4. Soru: Transformatörler
Soru: Transformatörlerin çalışma prensibini ve enerji iletimindeki önemini açıklayınız.
- ⚙️ Çalışma Prensibi: Transformatörler, manyetik indüksiyon yoluyla alternatif akımı (AC) farklı gerilim seviyelerine dönüştüren cihazlardır. Birincil ve ikincil sargıları bulunur.
- 📈 Gerilim Dönüşümü: Gerilim dönüşümü, sargı sayıları arasındaki oranla belirlenir. (Vp/Vs = Np/Ns) (Vp: Birincil gerilim, Vs: İkincil gerilim, Np: Birincil sarım sayısı, Ns: İkincil sarım sayısı)
- ⚡ Enerji İletimi: Transformatörler, elektrik enerjisinin uzak mesafelere düşük akımla (yüksek gerilimle) taşınmasını sağlayarak enerji kayıplarını azaltır. Daha sonra yerleşim yerlerinde gerilimi düşürerek güvenli kullanımı mümkün kılar.
Umarım bu örnek sorular ve açıklamalar, fizik sınavına hazırlığınızda size yardımcı olur. Başarılar!
