🧬 2026 TYT Biyoloji: Mitozun Evreleri Nelerdir?
Mitoz, tek bir hücrenin bölünerek genetik olarak özdeş iki yeni hücre oluşturduğu bir hücre bölünmesi türüdür. Bu süreç, büyüme, onarım ve bazı canlılarda üreme için hayati öneme sahiptir. Mitoz, karmaşık bir süreçtir ve genellikle dört ana evreye ayrılır: Profaz, Metafaz, Anafaz ve Telofaz.
- 🔬 Profaz: Kromatin iplikleri kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur. Her kromozom, birbirine sentromer ile bağlı iki kardeş kromatitten oluşur. Çekirdek zarı parçalanmaya başlar ve kaybolur. İğ iplikleri (mikrotübüller) oluşmaya başlar.
- 📍 Metafaz: Kromozomlar hücrenin ekvator düzleminde (orta hattında) dizilirler. Her bir kromozomun sentromeri, iğ ipliklerine bağlanır. Bu evrede kromozomlar en belirgin şekilde görülür.
- 🏃♀️ Anafaz: Kardeş kromatitler birbirinden ayrılarak hücrenin zıt kutuplarına doğru çekilirler. İğ iplikleri kısalır ve bu hareket, kromatitlerin ayrılmasını sağlar. Artık her bir kromatit, bağımsız bir kromozom olarak kabul edilir.
- 📞 Telofaz: Kromozomlar hücrenin kutuplarına ulaşır ve etraflarında yeni çekirdek zarları oluşmaya başlar. Kromozomlar tekrar kromatin ipliklerine dönüşürler. İğ iplikleri kaybolur.
Hücre bölünmesinin son aşaması olan sitokinez, mitozdan ayrı bir süreçtir ancak genellikle telofaz ile eş zamanlı olarak gerçekleşir.
🔪 Sitokinez Nedir?
Sitokinez, hücrenin sitoplazmasının bölünerek iki ayrı hücre oluşturmasıdır.
- 🌱 Hayvan Hücrelerinde: Hücre zarı ortadan boğumlanarak ikiye ayrılır.
- 🧱 Bitki Hücrelerinde: Hücre plağı adı verilen bir yapı oluşur ve bu yapı, hücrenin ortasından başlayarak hücre duvarını oluşturur.
❓ Mitozun Önemi Nedir?
Mitoz, canlılar için birçok önemli işleve sahiptir:
- 👶 Büyüme: Çok hücreli organizmaların büyümesi, hücre sayısının artmasıyla gerçekleşir ve bu da mitoz sayesinde olur.
- 🩹 Onarım: Hasar gören dokuların ve hücrelerin onarılması mitoz ile mümkün olur. Örneğin, bir yaranın iyileşmesi sırasında yeni hücreler mitoz ile üretilir.
- 👯 Eşeyli Üreme (Bazı Organizmalarda): Bazı tek hücreli canlılar ve bazı çok hücreli organizmalar (örneğin, deniz yıldızları) mitoz ile eşeysiz olarak ürerler.
Mitoz, genetik bilgiyi koruyarak hücreden hücreye aktarılmasını sağlayan temel bir süreçtir. Bu süreçteki hatalar, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, mitozun doğru bir şekilde gerçekleşmesi hayati öneme sahiptir.
