⚽ Etki-Tepki İlkesi: Newton'un 3. Yasası Nedir?
Etki-tepki ilkesi, günlük hayatta ve sporda sıkça karşılaştığımız bir fizik yasasıdır. Bu ilke,
Newton'un 3. Hareket Yasası olarak da bilinir ve iki cisim arasındaki etkileşimi açıklar.
Newton'un 3. Yasası kısaca şöyle der:
Bir cisim başka bir cisme bir kuvvet uyguladığında (etki), ikinci cisim de birinci cisme eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygular (tepki).
Yani, her etkiye karşı mutlaka bir tepki vardır. Bu iki kuvvet, farklı cisimler üzerinde etki eder ve bu yüzden birbirlerini dengelemezler.
🍎 Etki-Tepki İlkesinin Özellikleri
- 🚀 Eşit Büyüklük: Etki ve tepki kuvvetlerinin büyüklükleri her zaman eşittir.
- opposite_arrows Zıt Yön: Etki ve tepki kuvvetleri her zaman zıt yönlerdedir.
- 🎯 Farklı Cisimler: Etki ve tepki kuvvetleri farklı cisimler üzerinde etki eder. Bu yüzden birbirlerini dengelemezler.
- ⏱️ Aynı Anda: Etki ve tepki kuvvetleri aynı anda oluşur ve aynı anda ortadan kalkar.
🏀 Spor Analizlerinde Etki-Tepki İlkesi
Etki-tepki ilkesi, spor hareketlerinin analizinde önemli bir rol oynar. Sporcuların hareketlerini anlamak ve performanslarını iyileştirmek için bu ilkeyi bilmek gerekir.
- 🏃♀️ Koşma: Bir koşucu koşarken ayağıyla yere bir kuvvet uygular (etki). Yerde koşucuya eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygular (tepki). Bu tepki kuvveti, koşucunun ileri doğru hareket etmesini sağlar.
- 🏀 Basketbol Topu Sürme: Basketbol topunu yere vurduğumuzda, top yere bir kuvvet uygular (etki). Yer de topa eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygular (tepki). Bu tepki kuvveti, topun yukarı doğru zıplamasını sağlar.
- 🏊 Yüzme: Bir yüzücü yüzerken elleriyle suyu iter (etki). Su da yüzücüye eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygular (tepki). Bu tepki kuvveti, yüzücünün ileri doğru hareket etmesini sağlar.
- 🤾 Halter Kaldırma: Bir halterci halteri yukarı kaldırırken, haltere bir kuvvet uygular (etki). Halter de halterciye eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygular (tepki). Haltercinin dengeyi sağlaması ve halteri yukarı kaldırabilmesi için bu kuvvetleri kontrol etmesi gerekir.
✍️ Örnek Soru ve Çözümü
Soru: Bir futbolcu, duran bir topa vuruyor. Topa uygulanan kuvvet 50 N ise, topun futbolcuya uyguladığı kuvvet kaç N'dir ve hangi yöndedir?
Çözüm:
Newton'un 3. Yasası'na göre, her etkiye karşı eşit büyüklükte ve zıt yönde bir tepki vardır. Bu durumda:
- ⚽ Büyüklük: Topun futbolcuya uyguladığı kuvvet de 50 N'dir.
- ⬅️ Yön: Topun futbolcuya uyguladığı kuvvet, futbolcunun topa uyguladığı kuvvetin tam tersi yöndedir.
Yani, top futbolcuya 50 N'luk bir kuvvetle ve zıt yönde tepki gösterir.
🧪 2026 TYT Fiziğe Hazırlık
Etki-tepki ilkesi, 2026 TYT Fizik sınavında da karşınıza çıkabilecek önemli bir konudur. Bu konuyu iyi anlamak için:
- 📚 Konu anlatımlarını dikkatlice okuyun.
- 📝 Çeşitli örnek sorular çözün.
- 👁️🗨️ Günlük hayattan ve spor aktivitelerinden örnekler düşünerek konuyu pekiştirin.
