💡 2026 TYT Fizik: Potansiyel Farkı (Gerilim) Nasıl Ölçülür ve Hesaplanır?
Potansiyel farkı, diğer adıyla gerilim, elektrik devrelerinin temel kavramlarından biridir. İki nokta arasındaki elektriksel potansiyel enerjisi farkını ifade eder ve elektrik akımının oluşmasını sağlar. Gelin, bu önemli konuyu ortaokul seviyesinde, kolayca anlayabileceğimiz şekilde inceleyelim.
🧲 Potansiyel Farkı (Gerilim) Nedir?
Potansiyel farkı, bir elektrik devresinde iki nokta arasındaki enerji farkıdır. Tıpkı bir su deposunun yüksekliği gibi, gerilim de elektrik akımının ne kadar güçlü akacağını belirler. Birimi Volt'tur (V).
- 🔋 Pil: Piller, kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürerek bir potansiyel farkı oluştururlar.
- 🔌 Priz: Evlerimizdeki prizler de elektrik santrallerinde üretilen elektrik enerjisini kullanarak bir potansiyel farkı sağlarlar.
📏 Potansiyel Farkı Nasıl Ölçülür?
Potansiyel farkını ölçmek için voltmetre adı verilen bir cihaz kullanılır. Voltmetre, ölçüm yapılacak iki nokta arasına paralel olarak bağlanır. Yani, devreyi kesmeden, iki nokta arasındaki gerilimi doğrudan ölçebiliriz.
- 📍 Voltmetreyi Bağlama: Voltmetrenin artı (+) ucu, devrenin yüksek potansiyelli noktasına, eksi (-) ucu ise düşük potansiyelli noktasına bağlanmalıdır.
- 👓 Ölçüm Yaparken Dikkat: Voltmetrenin doğru ölçüm yapabilmesi için, ölçüm aralığının doğru seçilmesi önemlidir. Aksi takdirde, cihaz zarar görebilir veya yanlış sonuçlar verebilir.
🧮 Potansiyel Farkı Nasıl Hesaplanır?
Potansiyel farkını hesaplamak için Ohm Kanunu'nu kullanabiliriz. Ohm Kanunu, gerilim (V), akım (I) ve direnç (R) arasındaki ilişkiyi ifade eder:
Ohm Kanunu: $V = I \cdot R$
Burada:
- ⚡ V: Potansiyel farkı (Gerilim), birimi Volt (V)
- 🌊 I: Akım, birimi Amper (A)
- 🚧 R: Direnç, birimi Ohm (Ω)
Örnek Soru: Bir devredeki direnç 5 Ohm ve akım 2 Amper ise, potansiyel farkı kaç Volt'tur?
Çözüm:
$V = I \cdot R$
$V = 2 \cdot 5$
$V = 10$ Volt
📝 Özet
Potansiyel farkı (gerilim), elektrik devrelerinin temel bir özelliğidir ve elektrik akımının oluşmasını sağlar. Voltmetre ile ölçülür ve Ohm Kanunu ($V = I \cdot R$) kullanılarak hesaplanabilir. Bu kavramları anlamak, TYT Fizik sınavında başarılı olmanıza yardımcı olacaktır.
