🧪 2026 TYT Kimya: Bileşiklerin Özellikleri Nelerdir?
Bileşikler, iki veya daha fazla elementin kimyasal bağlarla bir araya gelmesiyle oluşur. Her bileşiğin kendine özgü fiziksel ve kimyasal özellikleri vardır. Bu özellikler, bileşiği oluşturan elementlerin türüne, sayısına ve düzenlenmesine bağlıdır.
🌡️ Fiziksel Özellikler
- 💧 Erime ve Kaynama Noktası: Bileşiklerin erime ve kaynama noktaları, moleküller arasındaki çekim kuvvetine bağlıdır. İyonik bileşiklerin genellikle kovalent bileşiklere göre daha yüksek erime ve kaynama noktaları vardır.
- 🧊 Yoğunluk: Yoğunluk, bir maddenin birim hacimdeki kütlesidir. Bileşiklerin yoğunluğu, moleküllerinin kütlesine ve birbirlerine ne kadar yakın olduklarına bağlıdır.
- ✨ Çözünürlük: Bir bileşiğin çözünürlüğü, belirli bir sıcaklıkta belirli bir çözücüde ne kadar çözünebileceğini ifade eder. "Benzer benzeri çözer" ilkesi geçerlidir; yani polar bileşikler polar çözücülerde, apolar bileşikler ise apolar çözücülerde daha iyi çözünür.
- ⚡ Elektriksel İletkenlik: İyonik bileşikler katı halde elektriği iletmezken, sulu çözeltileri veya erimiş halleri elektriği iletebilir. Kovalent bileşikler genellikle elektriği iletmez.
- 🌈 Renk ve Koku: Bazı bileşiklerin kendine özgü renkleri ve kokuları vardır. Bu özellikler, moleküllerin ışığı nasıl soğurduğu ve yaydığı ile ilgilidir.
🔥 Kimyasal Özellikler
- ⚛️ Asitlik ve Bazlık: Bileşikler asidik, bazik veya nötr olabilir. Asitler proton (H+) verme eğilimindeyken, bazlar proton alma eğilimindedir. pH değeri, bir çözeltinin asitlik veya bazlık derecesini gösterir.
- Oxidasyon ve Redüksiyon: Redoks tepkimelerinde bileşikler elektron alabilir (redüklenir) veya elektron verebilir (oksitlenir).
- 🧪 Reaktivite: Bir bileşiğin reaktivitesi, diğer maddelerle ne kadar kolay tepkimeye girdiğini ifade eder. Reaktivite, molekülün yapısına, bağların sağlamlığına ve sıcaklık gibi faktörlere bağlıdır.
- 💥 Yanabilirlik: Bazı bileşikler yanıcıdır ve oksijenle tepkimeye girerek ısı ve ışık açığa çıkarır. Organik bileşiklerin çoğu yanıcıdır.
➕ İyonik ve Kovalent Bileşiklerin Karşılaştırılması
- ➕ İyonik Bileşikler: Metal ve ametal atomları arasında elektron alışverişiyle oluşur. Genellikle yüksek erime ve kaynama noktalarına sahiptirler, suda iyi çözünürler ve sulu çözeltileri elektriği iletir. Örnek: Sodyum klorür (NaCl).
- ➗ Kovalent Bileşikler: Ametal atomları arasında elektron ortaklığıyla oluşur. Erime ve kaynama noktaları iyonik bileşiklere göre daha düşüktür, çözünürlükleri değişkendir ve genellikle elektriği iletmezler. Örnek: Su (H₂O).
📝 Örnek Soru Tipleri
Soru 1: Aşağıdakilerden hangisi iyonik bir bileşiğin özelliği değildir?
- A) Yüksek erime noktasına sahip olma
- B) Suda çözündüğünde iyonlarına ayrışma
- C) Katı halde elektriği iletme
- D) Metal ve ametal atomları arasında oluşma
Doğru Cevap: C) Katı halde elektriği iletme
Soru 2: Aşağıdaki bileşiklerden hangisi apolar bir çözücüde daha iyi çözünür?
- A) Su (H₂O)
- B) Amonyak (NH₃)
- C) Karbondioksit (CO₂)
- D) Sodyum klorür (NaCl)
Doğru Cevap: C) Karbondioksit (CO₂)
