🏛️ Divan-ı Hümayun Nedir?
Divan-ı Hümayun, Osmanlı Devleti'nde günümüzdeki Bakanlar Kurulu'na benzer bir organdı. Devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı, padişahın başkanlık ettiği en yüksek yönetim, yargı ve danışma meclisiydi. Fatih Sultan Mehmet döneminde önemi artmış, II. Mahmud döneminde ise kaldırılmıştır.
🕰️ Divan-ı Hümayun'un Tarihsel Gelişimi
Osmanlı Devleti'nin ilk dönemlerinde devlet işleri padişahın başkanlığında görülürdü. Ancak devletin büyümesi ve işlerin artmasıyla birlikte, padişahın yükünü hafifletmek amacıyla Divan-ı Hümayun kuruldu. İlk divan teşkilatının Orhan Bey döneminde oluşturulduğu kabul edilir. Fatih Sultan Mehmet'ten itibaren divana padişah yerine veziriazam başkanlık etmeye başlamıştır.
📍 Divan-ı Hümayun Nerede Toplanırdı?
Divan-ı Hümayun, Topkapı Sarayı'nda Kubbealtı denilen yerde toplanırdı. Kubbealtı, sarayın ikinci avlusunda bulunur ve divan toplantıları için özel olarak ayrılmış bir mekandı.
👥 Divan-ı Hümayun Üyeleri Kimlerdi?
- ⚖️ Veziriazam: Padişahın mutlak vekili olup, günümüzdeki başbakana denk gelir. Divan'a başkanlık ederdi.
- 💼 Vezirler: Devletin önemli işlerinden sorumlu bakanlar gibiydiler. Sayıları zamanla artmıştır.
- ✍️ Kazasker: Adalet ve eğitim işlerinden sorumluydular. Kadı ve müderrislerin atamalarını yaparlardı.
- 💰 Defterdar: Devletin mali işlerinden sorumluydular. Bütçeyi hazırlarlar ve gelir giderleri kontrol ederlerdi.
- 🖨️ Nişancı: Padişahın fermanlarına tuğra çeker, yazışmaları yürütür ve tapu kayıtlarını tutarlardı.
- ⚓ Kaptanıderya: Donanma komutanıydı ve denizcilikle ilgili işlerden sorumluydu.
- ⚔️ Yeniçeri Ağası: Yeniçeri Ocağı'nın komutanıydı ve güvenlikle ilgili konularda söz sahibiydi. Ancak divan üyesi olması zamanla gerçekleşmiştir.
- 📜 Şeyhülislam: Divan kararlarının dine uygun olup olmadığı konusunda fetva verirdi.
📝 Divan-ı Hümayun'da Hangi Konular Görüşülürdü?
- 🛡️ Siyasi İşler: Devletin iç ve dış siyasetiyle ilgili konular görüşülürdü.
- ⚔️ Askeri İşler: Savaş, barış, sefer hazırlıkları gibi konular ele alınırdı.
- ⚖️ Hukuki İşler: Kadıların çözemediği davalar divanda görüşülürdü.
- 💰 Mali İşler: Vergi düzenlemeleri, bütçe hazırlığı gibi konular tartışılırdı.
- 📜 Kanun ve Fermanlar: Yeni kanunlar çıkarılır ve padişahın fermanları onaylanırdı.
📌 Önemli Notlar
- 👂 Padişahın Divanı İzlemesi: Padişahlar, Divan-ı Hümayun toplantılarını zaman zaman Kasr-ı Adl denilen yerden gizlice izlerlerdi. Böylece devlet işleyişini kontrol ederlerdi.
- 📞 Ulaklar: Divan'da alınan kararların hızlı bir şekilde ilgili yerlere ulaştırılması için ulaklar kullanılırdı.
- ✉️ Divan Kalemi: Divan'da alınan kararların kaydedildiği ve devlet yazışmalarının yapıldığı önemli bir birimdi.
