Cihat ve şehadet, İslam dininde önemli iki kavramdır. Bu kavramlar bazen yanlış anlaşılabilir. Bu yüzden onların gerçek ve doğru anlamlarını öğrenmek çok önemlidir.
Cihat, Arapça'da "gayret etmek, çaba göstermek, uğraşmak" anlamlarına gelir. Dini bir terim olarak ise, Allah'ın rızasını kazanmak için gösterilen her türlü iyi ve güzel çabadır.
Cihat denilince akla sadece savaş gelmemelidir. Cihatın birçok çeşidi vardır:
En büyük cihat, kişinin kendi nefsine karşı yaptığı cihat olarak kabul edilir.
Şehadet kelimesi, "şahitlik etmek, tanıklık etmek" anlamındadır. İki ana anlamı vardır:
1. Kelime-i Şehadet Getirmek: İslam'ın temelini oluşturan ve "Eşhedü en lâ ilâhe illallâh ve eşhedü enne Muhammeden abduhû ve rasûlühü" cümlesini söylemektir. Anlamı: "Ben şahitlik ederim ki Allah'tan başka ilah yoktur ve yine şahitlik ederim ki Muhammed (s.a.v.) onun kulu ve elçisidir." Bu cümle, bir kişinin Müslüman olduğunu beyan etmesidir.
2. Yüce Değerler Uğruna Canını Feda Etmek (Şehitlik): Din, vatan, bayrak, namus ve bağımsızlık gibi kutsal değerleri korurken hayatını kaybeden kişiye şehit denir. Şehitlik, Allah katında çok yüksek bir mertebedir. Şehitlerin, Allah'ın izniyle cennete gireceği müjdelenmiştir.
Şehit denince akla sadece savaş meydanında ölenler gelmemelidir. Peygamberimiz; ilim öğrenirken yolda öleni, doğru sözlü tüccarı, vebadan öleni veya suda boğulanı da şehit olarak saymıştır. Yani Allah yolunda canını veren her mümin bir şehit olabilir.
Her iki kavram da sevgi, barış, fedakarlık ve iyilik ile iç içedir
Soru 1: Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde öğretmen, "cihadın sadece fiziksel bir mücadele olmadığını, asıl büyük cihatın kişinin kendi nefsine karşı verdiği içsel mücadele olduğunu" söylemiştir. Buna göre, aşağıdaki davranışlardan hangisi "büyük cihat (cihad-ı ekber)" kapsamında değerlendirilebilir?
a) Düzenli olarak spor yapmak.
b) Birinin haksızlığa uğramasına sessiz kalmamak.
c) Öfkelendiği bir anda sakin kalmaya çalışmak.
d) Okul takımında başarılı olmak için çabalamak.
Cevap: c) Öfkelendiği bir anda sakin kalmaya çalışmak.
Çözüm: Büyük cihat (cihad-ı ekber), kişinin kendi benliğindeki kötü duygu ve dürtülerle (öfke, kıskançlık, bencillik gibi) mücadele etmesidir. Öfkeyi kontrol etmeye çalışmak bu içsel mücadelenin en güzel örneklerinden biridir.
Soru 2: "Şehadet", İslam dininde çok önemli ve kutsal bir kavramdır. Aşağıdaki ifadelerden hangisi "şehadet" kavramını en doğru şekilde açıklar?
a) İnanç uğruna canını feda eden kişiye verilen isimdir.
b) İbadetlerini en güzel şekilde yerine getiren kişidir.
c) İslam dinini anlatan bir din görevlisidir.
d) Hacca giden Müslümanlara verilen addır.
Cevap: a) İnanç uğruna canını feda eden kişiye verilen isimdir.
Çözüm: Şehadet, Allah yolunda, din, vatan, bayrak veya inançları uğruna hayatını kaybeden kişi için kullanılan bir terimdir. Şehit olmak, Müslümanlar için en yüksek mertebelerden biri olarak kabul edilir.
Soru 3: Bir Müslüman için cihat kavramının kapsamı oldukça geniştir. Aşağıdakilerden hangisi "sözlü cihat" örneklerinden biri değildir?
a) Doğruyu ve iyiyi anlatan bir konuşma yapmak.
b) Yanlış bir davranışı kibarca uyarmak.
c) İhtiyaç sahiplerine yiyecek dağıtmak.
d) Haksızlığa uğrayan birinin hakkını savunmak.
Cevap: c) İhtiyaç sahiplerine yiyecek dağıtmak.
Çözüm: İhtiyaç sahiplerine yardım etmek "mali cihat" (mal ile yapılan cihat) kapsamına girer. Sözlü cihat ise dili kullanarak iyiliği emretmek, kötülükten sakındırmak, hakikati anlatmak ve hakkı savunmaktır.
Soru 4: Ayşe, "cihat" denilince aklına sadece savaşmak geldiğini söylüyor. Arkadaşı Zeynep ise ona cihadın farklı türleri olduğunu anlatıyor. Buna göre Zeynep, aşağıdakilerden hangisini söylerse Ayşe'ye doğru bir bilgi vermiş olur?
a) Cihat sadece Peygamber zamanında yapılırdı, günümüzde geçerli değildir.
b) Cihat yalnızca silahlı mücadeledir, başka bir şekli yoktur.
c) Bilim öğrenmek, ailesine iyi davranmak ve yalan söylememek de bir cihattır.
d) Cihat sadece erkek Müslümanların yerine getirebileceği bir görevdir.
Cevap
