🗓️ 8. Sınıf İnkılap Tarihi 1. Dönem 1. Yazılı 2. Senaryo
İşte 8. sınıf İnkılap Tarihi 1. dönem 1. yazılı sınavının 2. senaryosuna hazırlık için bilmen gerekenler:
🌍 1. Dünya Savaşı'nın Nedenleri
1. Dünya Savaşı'na yol açan temel nedenleri inceleyelim:
- ⚔️ Sömürgecilik Yarışı: Avrupa devletleri arasında hammadde ve pazar arayışı, büyük bir rekabete neden oldu. Özellikle İngiltere ve Almanya arasındaki rekabet dikkat çekiciydi.
- 💥 Bloklaşmalar: Devletler, güvenliklerini sağlamak amacıyla ittifaklar kurdular. İki temel blok ortaya çıktı:
- 🤝 İtilaf Devletleri: İngiltere, Fransa, Rusya (daha sonra İtalya ve ABD katıldı).
- 🤝 İttifak Devletleri: Almanya, Avusturya-Macaristan, Osmanlı İmparatorluğu (daha sonra İtalya ayrıldı).
- 💣 Milliyetçilik Akımı: Fransız İhtilali'nin yaydığı milliyetçilik akımı, çok uluslu imparatorluklarda (Avusturya-Macaristan, Osmanlı) bağımsızlık isyanlarına yol açtı.
- 🔫 Silahlanma Yarışı: Devletler, olası bir savaşa hazırlık amacıyla büyük bir silahlanma yarışına girdiler.
💥 Savaşın Başlaması ve Osmanlı'nın Katılması
Savaşın başlamasına neden olan olay ve Osmanlı'nın savaşa girişini öğrenelim:
- 🇦🇹 Savaşın Başlaması: 28 Haziran 1914'te Avusturya-Macaristan veliahtı Franz Ferdinand'ın Saraybosna'da bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi, savaşın fitilini ateşledi.
- 🇹🇷 Osmanlı'nın Savaşa Girişi: Osmanlı İmparatorluğu, başlangıçta tarafsızlığını ilan etti. Ancak daha sonra İttifak Devletleri'nin yanında savaşa girdi.
- 🚢 Nedenleri:
- 🌍 Kaybedilen toprakları geri alma isteği.
- 🛡️ İtilaf Devletleri'nin Osmanlı'yı kendi yanlarında savaşa çekme konusunda isteksiz davranmaları.
- 🇩🇪 Almanya'nın Osmanlı'ya ekonomik ve askeri destek sözü vermesi.
- ⚔️ Giriş Şekli: Yavuz ve Midilli adlı Alman gemilerinin Osmanlı bayrağı çekerek Rus limanlarını bombalaması üzerine Osmanlı, savaşa dahil oldu.
⚔️ Cepheler ve Sonuçları
Osmanlı'nın savaştığı önemli cepheler:
- 📍 Çanakkale Cephesi: İtilaf Devletleri'nin İstanbul'u alarak Osmanlı'yı savaş dışı bırakma amacı taşıdığı cephe. Türk ordusu büyük bir zafer kazandı.
- 📍 Kafkas Cephesi: Ruslarla mücadele edilen cephe. Soğuk hava ve salgın hastalıklar nedeniyle Osmanlı ordusu büyük kayıplar verdi.
- 📍 Suriye-Filistin Cephesi: İngilizlerle mücadele edilen cephe. Arapların İngilizlerle işbirliği yapması Osmanlı'nın yenilgisinde etkili oldu.
- 📍 Irak Cephesi: İngilizlerle mücadele edilen cephe. Kut'ül Amare'de Osmanlı ordusu büyük bir zafer kazandıysa da, cephe İngilizlerin eline geçti.
📜 Wilson İlkeleri
ABD Başkanı Wilson'un yayınladığı ve savaşın sonunu etkileyen ilkeler:
- 🤝 Yenen Devletler Yenilenlerden Toprak Almayacak: Bu ilke, sömürgeciliğin sona ermesine yönelik bir adım olarak değerlendirildi.
- 🌍 Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı: Her ulusun kendi devletini kurma hakkına sahip olması. Bu ilke, imparatorlukların parçalanmasına ve yeni devletlerin kurulmasına zemin hazırladı.
- 🕊️ Gizli Anlaşmalar Yapılmayacak: Açık diplomasi esas alınacak.
✍️ Mondros Ateşkes Antlaşması
Osmanlı İmparatorluğu'nun 1. Dünya Savaşı'ndan çekilmesine neden olan antlaşma:
- 🗓️ İmzalanma Tarihi: 30 Ekim 1918
- 📍 İmzalandığı Yer: Limni Adası'nın Mondros Limanı'nda İngiliz Agamemnon zırhlısında imzalandı.
- ⚠️ Önemi: Osmanlı İmparatorluğu fiilen sona erdi. Ülke toprakları işgale açık hale geldi.
- 🔑 En Önemli Maddeleri:
- 🚧 Osmanlı ordusu terhis edilecek.
- 🚢 Boğazlar İtilaf Devletleri'nin denetimine bırakılacak.
- 📍 İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit eden bir durum ortaya çıkarsa istedikleri stratejik noktaları işgal edebilecekler (7. madde).
- 🪖 Bütün haberleşme, ulaşım araçları İtilaf Devletleri'nin denetimine bırakılacak.
