🧠 ALES Sözel Mantık: Mantıksal Akıl Yürütme
Mantıksal akıl yürütme, sözel mantık problemlerini çözmek için temel bir beceridir. Bu beceri, verilen bilgileri analiz etme, ilişkiler kurma ve doğru sonuçlara ulaşma yeteneğini içerir. ALES sözel mantık sorularında başarılı olmak için mantıksal akıl yürütme yöntemlerini iyi anlamak ve uygulamak gerekir.
- 🔍 Tümdengelim (Dedüksiyon): Genel bir kuraldan özel bir sonuca ulaşma yöntemidir. Verilen öncüller doğruysa, sonuç da kesinlikle doğrudur.
Örnek:
Bütün insanlar ölümlüdür.
Ahmet bir insandır.
O halde Ahmet de ölümlüdür.
- 🧩 Tümevarım (Endüksiyon): Özel durumlardan genel bir kurala ulaşma yöntemidir. Gözlemlenen örneklerden yola çıkarak genel bir yargıya varılır. Ancak, tümevarımsal akıl yürütme ile elde edilen sonuçlar kesin doğru olmayabilir.
Örnek:
Gözlemlediğim bütün kuğular beyazdır.
O halde bütün kuğular beyazdır. (Bu ifade doğru olmayabilir, çünkü siyah kuğular da vardır.)
- 🤔 Analoji: İki farklı şey arasındaki benzerliklerden yola çıkarak bir çıkarım yapma yöntemidir. Bir şey hakkında bilinenlerden yola çıkarak, benzer özelliklere sahip başka bir şey hakkında da bilgi edinmeye çalışılır.
Örnek:
Araba bir motorla çalışır ve ulaşım sağlar.
İnsan vücudu da bir motor gibi çalışır ve hareket etmeyi sağlar.
- ❌ Hata Türleri: Mantıksal akıl yürütme sırasında yapılan hatalardır. Bu hataları tanımak, doğru sonuçlara ulaşmayı kolaylaştırır.
Örnekler:
- ➡️ Adam Karalama (Ad Hominem): Bir argümana değil, argümanı sunan kişiye saldırmak.
- 🎯 Yanlış Neden (Post Hoc Ergo Propter Hoc): Bir olayın diğerini takip etmesinden dolayı, ilk olayın ikinci olayın nedeni olduğunu varsaymak.
- 🗣️ Genelleme Hatası (Hasty Generalization): Sınırlı sayıda örnekten yola çıkarak genel bir yargıya varmak.
📝 Sözel Mantık Problemlerinde Kullanılan Teknikler
Sözel mantık problemlerini çözerken aşağıdaki teknikleri kullanmak, doğru ve hızlı çözümler üretmenize yardımcı olabilir:
- 📊 Tablo Çizme: Verilen bilgileri düzenli bir şekilde tabloya yerleştirmek, ilişkileri görmeyi kolaylaştırır. Özellikle sıralama, eşleştirme ve yerleştirme problemlerinde etkilidir.
- Diagram Şeması Oluşturma: Kümeler arasındaki ilişkileri görselleştirmek için Venn şeması gibi diyagramlar kullanmak, problemin anlaşılmasını kolaylaştırır.
- ✍️ Not Alma: Verilen bilgileri kısaltarak ve özetleyerek not almak, karmaşık problemleri daha yönetilebilir hale getirir.
- 🤔 Eleme Yöntemi: Seçenekleri tek tek değerlendirerek, verilen bilgilere uymayanları elemek, doğru cevaba ulaşmayı kolaylaştırır.
💡 İpuçları ve Stratejiler
* Soruyu dikkatlice okuyun ve ne istendiğini tam olarak anlayın.
* Verilen bilgileri organize edin ve ilişkileri belirleyin.
* Mantıksal akıl yürütme yöntemlerini kullanarak çıkarımlar yapın.
* Çözümünüzü kontrol edin ve mantıklı olup olmadığını değerlendirin.
* Bol bol pratik yaparak, farklı soru tiplerine aşina olun.
📚 Örnek Soru ve Çözümü
Aşağıdaki bilgilere göre, hangi öğrencinin hangi dersi aldığı kesin olarak belirlenebilir?
* Ayşe, Burak, Canan ve Deniz adlı öğrenciler Matematik, Fizik, Kimya ve Biyoloji derslerinden birini almaktadır.
* Her öğrenci farklı bir ders almaktadır.
* Ayşe Matematik veya Fizik almaktadır.
* Burak Kimya almıyor.
* Canan Biyoloji almıyor.
Çözüm:
1. Tablo oluşturarak bilgileri yerleştirelim.
2. Ayşe'nin Matematik veya Fizik aldığı bilindiğinden, diğer öğrenciler bu dersleri alamaz.
3. Burak Kimya almadığına göre, Matematik, Fizik veya Biyoloji alabilir. Ancak Matematik ve Fizik'i Ayşe aldığı için Burak Biyoloji alır.
4. Canan Biyoloji almadığına göre, Matematik, Fizik veya Kimya alabilir. Ancak Matematik ve Fizik'i Ayşe aldığı için Canan Kimya alır.
5. Deniz ise geriye kalan dersi, yani Fizik veya Matematiği alır.
6. Ayşe'nin dersi kesinleşmedi, Deniz'in dersi kesinleşmedi ama Burak ve Canan'ın dersleri kesinleşti.
Sonuç: Burak'ın Biyoloji, Canan'ın Kimya aldığı kesindir.
Bu örnekte görüldüğü gibi, bilgileri organize etmek ve mantıksal çıkarımlar yapmak, doğru cevaba ulaşmayı sağlar.
Formül içeren bir örnek:
Bir sınıftaki öğrencilerin not ortalaması $75$'tir. Kız öğrencilerin not ortalaması $80$ ve erkek öğrencilerin not ortalaması $70$ ise, sınıftaki kız öğrenci sayısının erkek öğrenci sayısına oranı kaçtır?
Çözüm:
Kız öğrenci sayısına $k$, erkek öğrenci sayısına $e$ diyelim.
Toplam not: $75(k+e)$
Kız öğrencilerin toplam notu: $80k$
Erkek öğrencilerin toplam notu: $70e$
$80k + 70e = 75(k+e)$
$80k + 70e = 75k + 75e$
$5k = 5e$
$k/e = 1$
Cevap: $1$'dir.
