Altın, gümüş, para zekat oranı (1/40 - %2.5)

Question

Altın, gümüş ve nakit paranın zekatını hesaplarken hangi değer üzerinden ödeme yapmam gerektiğini tam olarak anlayamadım. Nisap miktarına ulaşmışsa, bu üçünün toplam değerinin 1/40'ını (%2,5) vermemiz gerekiyor ama gram olarak altının nisabı ile kağıt paranın nisabı aynı mıdır, onu karıştırıyorum.

Answer 1

# 🪙 Altın, Gümüş ve Nakit Paranın Zekât Oranı: 1/40 (%2.5) – Detaylı Bir Rehber

İslam'ın beş temel şartından biri olan zekât, mali bir ibadet olarak belirli şartları taşıyan Müslümanların yerine getirmesi gereken farz bir sorumluluktur. Altın, gümüş ve nakit para, zekâtın en temel ve yaygın uygulandığı mallardandır. Bu yazıda, bu değerli madenler ve paranın zekât oranı olan 1/40 (%2.5)'in ne anlama geldiğini, hangi şartlarda ve nasıl hesaplandığını detaylıca ele alacağız.

📜 Zekâtın Temel Şartları: Nisap ve Havale

Zekâtın farz olması için iki temel kavramı anlamak gerekir:

• 🪙 Nisap Miktarı: Zekâtın farz olması için belirlenmiş asgari zenginlik ölçüsüdür. Altın, gümüş ve para için bu miktar, 85 gram saf altın değerine denk gelen varlıktır.
• 📅 Havale (Üzerinden Bir Yıl Geçmesi): Nisap miktarına ulaşan malın, üzerinden bir kameri yıl (354 gün) geçmiş olması gerekir. Bu süreye "havale" denir.

Bu iki şartı taşıyan altın, gümüş ve nakit paranın zekâtı, 1/40 (%2.5) oranında verilir.

🧮 1/40 (%2.5) Oranı Nasıl Hesaplanır?

Matematiksel olarak ifade etmek gerekirse:

\[ \text{Zekât Miktarı} = \frac{\text{Toplam Malın Değeri}}{40} = \text{Toplam Malın Değeri} \times 0.025 \]

💰 Pratik Hesaplama Örnekleri:

📊 Örnek 1: Nakit Para Zekâtı

Üzerinden bir yıl geçmiş, toplam 100.000 TL nakit paranız olduğunu varsayalım. Bu miktar, o anki altın fiyatları üzerinden nisabı (85 gram altın değerini) geçiyorsa:

• Zekât Miktarı = 100.000 TL / 40 = 2.500 TL
• Veya: 100.000 TL x 0.025 = 2.500 TL

🥇 Örnek 2: Altın Zekâtı

120 gram 22 ayar bileziğiniz olduğunu ve üzerinden bir yıl geçtiğini düşünelim. Önce saf altın miktarı bulunur:

• 22 ayar = 22/24 = 0.9167 saflık oranı.
• Saf Altın Miktarı = 120 gr x 0.9167 ≈ 110 gram saf altın.

110 gram saf altın, nisap (85 gram) üzerindedir. Zekât, toplam saf altın ağırlığı üzerinden hesaplanır:

• Zekât Miktarı (Saf Altın Olarak) = 110 gr / 40 = 2.75 gram saf altın.

Bu miktar, piyasadaki saf altın (24 ayar) fiyatı üzerinden nakit olarak da verilebilir.

⚖️ Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

• 🔁 Birleştirme (Teâmül): Kişinin elindeki farklı zekât malları (nakit, altın, gümüş, ticari mal) toplanır. Toplam değer nisabı geçiyor ve bir yıl dolmuşsa, hepsinden toplam %2.5 zekât verilir.
• 💸 Borç Çıkarımı: Zekât hesaplanırken, kişinin varsa acil (kısa vadeli) borçları toplam mal varlığından düşülür. Kalan miktar nisabı geçiyorsa, ona göre zekât verilir.
• 🏠 Kişisel Kullanım & Temel İhtiyaçlar: Kişinin oturduğu ev, bineği, giydiği elbiseler, mesleki aletler ve temel ihtiyaçları zekâta tabi değildir.
• 📈 Değer Üzerinden Hesaplama: Altın ve gümüş, ağırlık olarak değil, piyasa değeri üzerinden nisap ile karşılaştırılır ve zekât değer üzerinden hesaplanır. Ancak oran, ağırlık üzerinden 1/40'dır.

❓ Sık Sorulan Sorular (SSS)

🤔 Altın ve para bir yıldan az elde tutulduysa zekât gerekir mi?

Hayır. Havale şartı gereği, nisap miktarına ulaşmış malın üzerinden bir kameri yıl geçmesi şarttır.

💍 Takı olarak kullanılan altınların zekâtı verilir mi?

Hanefi mezhebine göre, kadının normal ölçülerde takmak için bulundurduğu altın ve gümüş takılar zekâta tabi değildir. Ancak, lüks ve aşırı birikim sayılacak miktarda ise veya diğer mezheplerin görüşleri dikkate alınarak verilmek istenirse, bu kişinin tercihine bağlıdır.

💵 Döviz ve Hisse Senetleri nasıl zekâtlandırılır?

Nakit para hükmündedir. Yıl sonundaki piyasa değeri, diğer nakit ve ticari mallarla birleştirilerek toplam üzerinden %2.5 zekât verilir.

✅ Sonuç

Altın, gümüş ve nakit paranın zekât oranı olan 1/40 (%2.5), İslami ölçülerle belirlenmiş adil ve sabit bir orandır. Bu ibadetin doğru bir şekilde yerine getirilebilmesi için nisap ve havale şartlarının kontrol edilmesi, toplam mal varlığının doğru hesaplanması ve zekâtın, Kur'an'da belirtilen (Tevbe Suresi, 60. ayet) 8 sınıfa (fakir, miskin, borçlu vb.) hakkaniyetle ulaştırılması esastır. Şüphe duyulan durumlarda ise bir din alimine veya fetva kuruluna danışmak en doğru yoldur.

Bu makale, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmıştır. Kişisel durumunuza uygun en doğru zekât uygulaması için ilinizdeki Diyanet İşleri Başkanlığı'na veya güvenilir ilim adamlarına başvurunuz.