AÖF Vize-Final Sınavları İçin Ölçme ve Değerlendirme Ders Özeti

Question

Ölçme ve değerlendirme dersi çok geniş bir konu. AÖF sınavlarında nerelere odaklanmam gerektiğini, hangi konuların daha önemli olduğunu kestiremiyorum.

Answer 1

📚 Ölçme ve Değerlendirme Temel Kavramlar

• 🎯 Ölçme: Bir niteliği gözlemleyip, o niteliği sayılarla veya sembollerle ifade etme işlemidir.
• 📏 Değerlendirme: Ölçme sonuçlarını bir ölçütle karşılaştırarak bir değer yargısına ulaşma sürecidir.
• 📝 Ölçüt: Değerlendirme yaparken dayanak alınan referans noktasıdır. Mutlak ve bağıl olabilir.
• 📊 Ölçme Aracı: Veri toplamak için kullanılan araçtır (test, anket, gözlem formu vb.).

🍎 Ölçme Türleri

📏 Ölçme Düzeylerine Göre

• 🔢 Sınıflama (Adlandırma): Nesneleri belirli özelliklerine göre gruplara ayırma. Sayılar sadece etiket olarak kullanılır (Örn: Cinsiyet: 1-Kadın, 2-Erkek).
• sıralama Sıralama: Nesneleri belirli bir özelliğe göre sıralama. Sayılar büyüklük belirtir ama aralarındaki fark eşit değildir (Örn: Sınavdaki başarı sırası).
• ➕ Eşit Aralıklı: Eşit aralıklarla sıralanmış birimler vardır. Başlangıç noktası (sıfır) keyfidir. Oranlama yapılamaz (Örn: Sıcaklık - Celsius, Fahrenheit).
• ➗ Oranlı: Eşit aralıklarla sıralanmış birimler vardır ve gerçek sıfır noktası vardır. Oranlama yapılabilir (Örn: Uzunluk, Ağırlık, Kelvin sıcaklık).

🎯 Kullanım Amaçlarına Göre

• 📝 Tanıma (Diagnostik): Öğrencinin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek için yapılır.
• 📈 Biçimlendirme (Formatif): Öğrenme sürecinde öğrenciye geri bildirim vermek ve öğretimi iyileştirmek için yapılır.
• 🏁 Düzey Belirleme (Summatif): Öğrenme sürecinin sonunda öğrencinin genel başarısını değerlendirmek için yapılır.

📊 Geçerlik ve Güvenirlik

✅ Geçerlik

• 🎯 Tanım: Bir ölçme aracının ölçmeyi amaçladığı özelliği doğru ve eksiksiz bir şekilde ölçme derecesidir.
• 📝 Kapsam Geçerliği: Ölçme aracının, ölçülecek konuyu yeterince temsil etme derecesidir.
• 📈 Ölçüt Geçerliği: Ölçme aracının sonuçlarının, ilgili bir ölçütle ne kadar ilişkili olduğunu gösterir.
  • Eş Zamanlı Geçerlik: Ölçme aracı sonuçlarının, aynı anda uygulanan başka bir ölçme aracıyla ilişkisi.
  • Yordama Geçerliği: Ölçme aracı sonuçlarının, gelecekteki bir performansı tahmin etme gücü.
• 🔎 Yapı Geçerliği: Ölçme aracının, ölçülmek istenen psikolojik yapıyı ne kadar doğru ölçtüğünü gösterir.

⚙️ Güvenirlik

• 🎯 Tanım: Bir ölçme aracının sonuçlarının tutarlılığı, kararlılığı ve hatasızlığıdır.
• 🔄 Test-Tekrar Test Güvenirliği: Aynı testin aynı gruba farklı zamanlarda uygulanmasıyla elde edilen sonuçların tutarlılığı.
• 👥 Paralel Formlar Güvenirliği: Aynı özelliği ölçen iki farklı testin aynı gruba uygulanmasıyla elde edilen sonuçların tutarlılığı.
• ➗ İki Yarı Güvenirliği: Bir testin iki yarıya bölünerek (örn: tek-çift sorular) elde edilen sonuçların tutarlılığı.
• 🗣️ Cronbach Alfa Güvenirliği: Bir testteki maddelerin iç tutarlılığını gösterir. Özellikle çoktan seçmeli testlerde kullanılır.

💯 Puan Türleri ve İstatistiksel İşlemler

• 🔢 Ham Puan: Öğrencinin bir testten aldığı doğrudan doğru cevap sayısıdır.
• 📍 Bağıl Puan: Ham puanların bir gruba göre değerlendirilmesiyle elde edilen puanlardır (örn: Yüzdelik dilim, Standart puanlar).
• 📊 Ortalama (Aritmetik Ortalama): Bir veri setindeki değerlerin toplamının, değer sayısına bölünmesiyle elde edilir.
• 📍 Medyan (Ortanca): Bir veri setindeki değerler sıralandığında ortadaki değerdir.
• 📌 Mod (Tepe Değer): Bir veri setinde en çok tekrar eden değerdir.
• 📍 Varyans: Bir veri setindeki değerlerin ortalamadan ne kadar uzaklaştığının bir ölçüsüdür.
• 📍 Standart Sapma: Varyansın kareköküdür. Değerlerin ortalamadan ne kadar yayıldığını gösterir.

📝 Madde Analizi

• 🎯 Madde Güçlüğü: Bir maddeyi doğru cevaplayan öğrenci yüzdesidir. $P_j = \frac{N_d}{N_t}$ formülü ile hesaplanır. Burada $N_d$ maddeyi doğru cevaplayan öğrenci sayısı, $N_t$ ise toplam öğrenci sayısıdır.
• 📌 Madde Ayırıcılığı: Bir maddenin, başarılı ve başarısız öğrencileri ne kadar iyi ayırt ettiğinin bir ölçüsüdür.