AYT Psikoloji: Klasik Koşullanma - Konu Anlatımı ve Soru Bankası

Question

AYT psikoloji dersinde klasik koşullanma konusunu anlamakta zorlanıyorum. Konu anlatımı ve soru bankasına ihtiyacım var. Çünkü bu konu biraz karmaşık geliyor.

Answer 1

🧠 Klasik Koşullanma Nedir?

Klasik koşullanma, öğrenmenin en temel biçimlerinden biridir. Bir uyarıcı ile doğal olarak oluşan bir tepkiyi, başka bir uyarıcı ile ilişkilendirerek yeni bir öğrenme süreci yaratır.

• 🐶 Temel İlke: Birbiriyle ilişkisiz iki uyarıcıyı eşleştirerek, organizmanın yeni bir tepki öğrenmesini sağlamak.
• 👨‍🔬 Öncüsü: Rus fizyolog Ivan Pavlov tarafından keşfedilmiştir.

🍎 Pavlov'un Köpeği Deneyi

Klasik koşullanmanın en bilinen örneği Pavlov'un köpekleri üzerindeki deneyidir. Bu deneyde, zil sesi (nötr uyarıcı) ile yiyecek (koşulsuz uyarıcı) eşleştirilmiştir.

• 🔔 Deneyin Aşamaları:
  • 🍖 Başlangıçta köpek, sadece yiyeceği gördüğünde salya salgılar (koşulsuz tepki).
  • 🔔 Zil sesi tek başına salya oluşturmaz (nötr uyarıcı).
  • 🔔 Ancak zil sesi ve yiyecek birlikte tekrar tekrar verildiğinde, köpek zil sesine de salya salgılamaya başlar.
  • 🔔 Artık zil sesi (koşullu uyarıcı) salya tepkisini (koşullu tepki) oluşturur.

✍️ Klasik Koşullanmanın Temel Kavramları

• 🍖 Koşulsuz Uyarıcı (KU): Doğuştan gelen, doğal tepkiyi tetikleyen uyarıcıdır. (Örn: Yiyecek)
• 💧 Koşulsuz Tepki (KT): Koşulsuz uyarıcıya karşı verilen doğal tepkidir. (Örn: Salya)
• 🔔 Nötr Uyarıcı (NU): Başlangıçta herhangi bir tepki oluşturmayan uyarıcıdır. (Örn: Zil Sesi)
• 🔔 Koşullu Uyarıcı (KU): Nötr uyarıcının, koşullanma sürecinden sonra tepki oluşturmaya başlamış halidir. (Örn: Zil Sesi)
• 💧 Koşullu Tepki (KT): Koşullu uyarıcıya karşı öğrenilmiş tepkidir. (Örn: Salya)

🎯 Klasik Koşullanma İlkeleri

• ⏰ Pekiştirme: Koşullu uyarıcı ile koşulsuz uyarıcının birlikte verilmesi, öğrenmeyi güçlendirir.
• ⏳ Sönme: Koşullu uyarıcının sürekli olarak koşulsuz uyarıcı olmadan verilmesi, koşullu tepkinin azalmasına ve sonunda ortadan kalkmasına neden olur.
• 💥 Kendiliğinden Geri Gelme: Sönmüş olan bir tepkinin, bir süre sonra kendiliğinden tekrar ortaya çıkmasıdır.
• 📢 Genelleme: Koşullu uyarıcıya benzeyen diğer uyarıcılara da aynı tepkinin verilmesidir. (Örn: Farklı tonlardaki zil seslerine de salya salgılamak)
• 🔎 Ayırt Etme: Sadece belirli bir uyarıcıya tepki verme, diğer benzer uyarıcılara tepki vermeme. (Örn: Sadece belirli bir tondaki zil sesine salya salgılamak)

❓ Klasik Koşullanma - Soru Bankası

Aşağıdaki sorular, klasik koşullanma konusunu ne kadar anladığınızı ölçmenize yardımcı olacaktır.

1. Pavlov'un deneyinde, başlangıçta köpekte salya tepkisine neden olmayan zil sesi, deneyin ilerleyen aşamalarında salya tepkisine neden olmuştur. Bu durumda zil sesi hangi kavramla ifade edilir?

   1. Koşulsuz Uyarıcı
   2. Koşullu Uyarıcı
   3. Nötr Uyarıcı
   4. Koşulsuz Tepki



2. Bir çocuk, sürekli olarak yüksek sesle patlayan balonlardan korkmaya başlamıştır. Bir süre sonra, balon kelimesini duyduğunda bile korku tepkisi vermektedir. Bu durum, klasik koşullanmanın hangi ilkesiyle açıklanır?

   1. Genelleme
   2. Ayırt Etme
   3. Sönme
   4. Kendiliğinden Geri Gelme



3. Aşağıdakilerden hangisi klasik koşullanma yoluyla öğrenilmiş bir davranışa örnek değildir?

   1. Limon görünce ağzın sulanması
   2. Yüksek sesten korkmak
   3. Doktordan korkmak
   4. Bisiklet sürmek

Cevap Anahtarı:

1. B
2. A
3. D