Büyük Millet Meclisinin özellikleri

Question

Bu konuyu çalışırken özellikleri birbirine karıştırıyorum. Örneğin, olağanüstü yetkilere sahip olması ile kurucu meclis özelliğini aynı şey sanıyordum. Hangi özelliklerin onun yapısıyla, hangilerinin işleviyle ilgili olduğunu netleştirmek istiyorum.

Answer 1

# 📜 Büyük Millet Meclisinin Özellikleri: Türkiye Cumhuriyeti’nin Yüce Yasama Organı

🏛️ Giriş: Türk Demokrasisinin Kalbi

Türkiye Cumhuriyeti'nin yasama yetkisini kullanan tek ve en üst organı olan Büyük Millet Meclisi (TBMM), 23 Nisan 1920'de Ankara'da kurulmuştur. Egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğu ilkesinin somutlaşmış halidir. Bu yazıda, TBMM'nin anayasal çerçevede şekillenen temel özelliklerini, işleyişini ve tarihsel konumunu inceleyeceğiz.

📜 Anayasal ve Yapısal Özellikler

⚖️ 1. Yasama Yetkisinin Tek Sahibi

1982 Anayasası'nın 7. maddesine göre, yasama yetkisi Türk Milleti adına TBMM'ye aittir. Bu yetki devredilemez. Kanun yapmak, değiştirmek ve kaldırmak gibi temel fonksiyonları yerine getirir.

👥 2. Tek Meclisli Sistem (Unikameral)

Türkiye, 1961 Anayasası dönemindeki iki meclisli sistemden (Cumhuriyet Senatosu) sonra, 1982 Anayasası ile yeniden tek meclisli sisteme dönmüştür. TBMM, 600 milletvekilinden oluşur (2017 referandumu ile 550'den 600'e çıkarılmıştır).

🗳️ 3. Genel Oyla Seçilen Temsilciler

Milletvekilleri, 5 yıllığına, genel, eşit, serbest, gizli oy ve açık sayım ilkeleri çerçevesinde yapılan seçimlerle belirlenir. Seçimlerde %7 ülke barajı uygulanmaktadır.

🛡️ 4. Dokunulmazlık (Yasama Sorumsuzluğu ve Bağışıklığı)

Milletvekilleri, meclis çalışmalarındaki oy, söz ve düşüncelerinden dolayı (yasama sorumsuzluğu) ve seçimden önce veya sonra suç işledikleri iddiasıyla, Meclis kararı olmaksızın (belirli koşullar dışında) tutulamaz, sorgulanamaz ve yargılanamaz (yasama dokunulmazlığı).

⚙️ İşlevsel ve Yetkisel Özellikler

🔧 1. Temel Görev ve Yetkiler

• ✅ Kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak
• ✅ Bakanlar Kurulunu ve bakanları denetlemek (soru, genel görüşme, meclis araştırması, gensoru, yazılı soru)
• ✅ Bütçe ve kesinhesap kanun tasarılarını görüşmek ve kabul etmek
• ✅ Para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek
• ✅ Uluslararası anlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak
• ✅ Genel ve özel af ilanına karar vermek (Cumhurbaşkanı ile birlikte)
• ✅ Anayasa değişikliklerini görüşmek ve kabul etmek (3/5 veya 2/3 çoğunlukla)

🎯 2. Cumhurbaşkanını Seçme ve Görevden Alma Yetkisi

TBMM, beş yılda bir Cumhurbaşkanını seçer. Ayrıca, Cumhurbaşkanı veya herhangi bir milletvekili, Anayasa Mahkemesi'ne yapılacak bir soruşturma sonrası, Meclis üye tam sayısının 3/5'inin gizli oyuyla Yüce Divan'a sevk edilebilir.

📊 3. Meclis İçi Yapılanma

• 🏛️ Meclis Başkanlığı: Yasama dönemi başında seçilen başkan, meclisi temsil eder ve idari işlerden sorumludur.
• 🤝 Siyasi Parti Grupları: En az 20 milletvekili ile oluşturulabilir. Komisyonlara katılım ve meclis içi süreçlerde kritik rol oynarlar.
• 🔍 Komisyonlar: Özel uzmanlık alanlarına göre (örn. Plan ve Bütçe, Anayasa, Dışişleri) kurulan komisyonlar, kanun tasarılarını ön incelemeden geçirir.

📅 Tarihsel ve Sembolik Önem

TBMM, sadece bir yasama organı değil, aynı zamanda Milli Mücadele'nin ve Cumhuriyet'in kuruluşunun temel taşıdır. "Gazi Meclis" olarak anılması, bu kahramanlık dönemine atıftır. Ankara'daki tarihi binası (şu anda Kurtuluş Savaşı Müzesi) ve modern kompleksi, bu mirasın fiziksel temsilidir.

💎 Sonuç: Egemenliğin Teminatı

Büyük Millet Meclisi, Türkiye Cumhuriyeti'nin demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olarak varlığını sürdürmesinin en önemli kurumsal teminatıdır. Milletin çeşitliliğini yansıtan bir forum, yasaların hayat bulduğu bir atölye ve hükümetin en üst düzeyde denetlendiği bir arenadır. İşleyişi ve özellikleri, anayasal değişikliklerle şekillenmeye devam etse de, temel misyonu olan milletin iradesini yasama faaliyetine dönüştürmek her daim merkezde kalacaktır.