Havaların yavaş yavaş ısınmaya, kışın soğuk yüzünü geride bırakmaya başladığı günlerde, hepimizin diline dolanan bir tabirdir "cemre düşmesi". Peki, nedir bu cemre? Ne zaman ve nasıl düşer? İşte, hem bir doğa olayını hem de köklü bir kültürel mirası anlatan cemre hakkında merak edilenler.
Cemre, Arapça kökenli bir kelime olup "kor", "ateş" veya "sıcaklık" anlamına gelir. Halk arasındaki inanışa göre, cemre baharın gelişini müjdeleyen ve hava, su ve toprağa sırayla düşerek onları ısıtan bir enerjidir. Aslında bu, meteorolojik bir olaydan ziyade, halk takvimi ve geleneksel bir gözlem sonucu oluşmuş bir kavramdır.
Cemreler, kıştan bahara geçişin sembolü olarak, her yıl aynı tarihlere yakın zamanlarda "düşer". Sırası şöyledir:
Not: Bu tarihler Miladi takvime göredir ve bir-iki günlük oynamalar görülebilir. Geleneksel olarak Hıdırellez (6 Mayıs) ile bağlantılı bir sürecin başlangıcı kabul edilir.
Cemre, aslında astronomik olarak Güneş'in gökyüzündeki konumuyla (Bahar Ekinoksu'na yaklaşmasıyla) ve yeryüzüne düşen güneş ışınlarının açısının değişmesiyle ilgilidir. Şubat sonu ve Mart başında, Kuzey Yarımküre'ye gelen güneş enerjisi artar. Bu artış önce havayı, sonra su kütlelerini (ısı kapasiteleri farklı olduğu için daha geç), en son da toprağı ısıtır. Cemre, bu fiziksel sürecin halk kültüründeki şiirsel ve sembolik ifadesidir.
Cemre, yüzyıllardır Türk ve Anadolu kültürünün bir parçası olmuştur. "Cemre düşmesi" bir bayram ve şenlik havasında kutlanır. Divan şairleri cemre dönemlerini "cemreviye" adı verilen şiirlerle anlatmış, halk takviminde ise tarım ve hayvancılık faaliyetleri için önemli bir zamanlayıcı görevi görmüştür. Toprağa cemre düştükten sonra tarla sürme, ekim-dikim işlerine başlanacağına inanılır.
Yani, önümüzdeki günlerde havanın ısınmaya başladığını hissederseniz, bilin ki ilk cemre çoktan havaya düşmüş, baharı çağırmak için sihirli döngü başlamıştır. 🌼
