📚 Fiilimsiler (TYT Türkçe Konu Anlatımı)
Merhaba! Bu yazıda, TYT Türkçe’nin önemli konularından biri olan fiilimsileri (eylemsileri) öğreneceğiz. Fiilimsiler, fiillerden türeyen ama fiil gibi çekimlenmeyen, cümlede isim, sıfat veya zarf görevi yapan kelimelerdir. Gelin birlikte inceleyelim.
🎯 Fiilimsi Nedir?
Fiilimsiler, fiillere getirilen -ma, -ış, -mak, -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş gibi eklerle türetilir. Bu ekleri alan kelimeler artık bir iş, oluş veya hareket bildirir ama fiil gibi şahıs eki almaz, yani çekimlenmez.
Örnek: "Koş-mak sağlıklıdır." cümlesinde "koşmak" bir fiilimsidir. Burada "koş-" fiiline "-mak" eki gelmiştir ve cümlede isim görevi yapmaktadır.
✨ Fiilimsi Türleri
Fiilimsiler üç gruba ayrılır. Bunları aşağıdaki gibi inceleyebiliriz:
1. İsim-Fiiller (Ad-Eylemler) 📝
Fiillere -ma, -ış, -mak ekleri getirilerek yapılır. Cümlede isim görevi yapar.
- 🎨 Örnekler: yürü-yüş, oku-mak, dinle-me
- 📖 Cümlede Kullanım: "Yüzmek çok eğlencelidir." (Burada "yüzmek" özne görevindedir.)
2. Sıfat-Fiiller (Ortaçlar) 🏷️
Fiillere -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş ekleri getirilerek yapılır. Cümlede sıfat görevi yapar; yani bir ismi niteler.
- 🎨 Örnekler: koş-an çocuk, görül-ecek yer, bit-mez tükenmez iş
- 📖 Cümlede Kullanım: "Gülen insanlar mutludur." (Burada "gülen", "insanlar" ismini niteleyen bir sıfat-fiildir.)
3. Zarf-Fiiller (Bağ-Eylemler/Ulaçlar) 🔗
Fiillere -ip, -erek, -meden, -ince, -ken, -eli, -dikçe, -e … -e gibi ekler getirilerek yapılır. Cümlede zarf görevi yapar; yani bir eylemin nasıl, ne zaman yapıldığını belirtir.
- 🎨 Örnekler: koş-arak, gül-üp, gör-meden, gel-ince
- 📖 Cümlede Kullanım: "Koşarak yanıma geldi." (Burada "koşarak", "geldi" eyleminin nasıl yapıldığını belirten bir zarf-fiildir.)
✅ Fiilimsi Bulmak İçin İpuçları
- 🔍 Cümlede fiil kök/gövdesi aranır.
- 🔍 Fiilimsi ekleri (-ma, -ış, -mak, -an, -ası, -mez, -dik, -ecek, -miş, -erek, -ip, -ince, -ken vb.) bu fiillere eklenmiş mi diye bakılır.
- 🔍 Bu kelime cümlede isim, sıfat veya zarf görevi yapıyor mu kontrol edilir.
- 🔍 Fiilimsiler, olumsuzluk eki "-ma/-me" alabilir. Örnek: "gel-me-mek", "oku-ma-dan"
⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler
- ❌ Fiilimsi ekleri bazen kalıcı isim yapabilir. Örneğin "çakmak" (alet) bir fiilimsi değil, kalıcı isimdir.
- ❌ Sıfat-fiil ekleri bazen sıfat görevinde kullanılabilir ama fiilimsi değildir. Örneğin "yeni geçmiş zaman" ifadesindeki "geçmiş" fiilimsi değildir.
- ✅ Fiilimsiler, yan cümlecik kurar. Bir cümlede kaç tane fiilimsi varsa o kadar yan cümlecik vardır.
📝 Özet
Fiilimsiler, fiillerden türeyen ama fiil gibi çekimlenmeyen kelimelerdir. Üç çeşittir:
- İsim-Fiiller: -ma, -ış, -mak → İsim görevi.
- Sıfat-Fiiller: -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş → Sıfat görevi.
- Zarf-Fiiller: -ip, -erek, -meden, -ince, -ken, -eli, -dikçe → Zarf görevi.
TYT’de fiilimsi sorularını çözmek için bu ekleri ve cümledeki görevlerini iyi bilmek gerekir. Bol bol pratik yaparak bu konuyu kolayca halledebilirsin! 🚀
