🚀 Hız Nedir?
Hız, bir cismin birim zamanda ne kadar yol aldığını ifade eden bir büyüklüktür. Günlük hayatta "araba 90 km/sa hızla gidiyor" gibi ifadeler kullanırız. Fizikte ise hız, genellikle yer değiştirme ve zaman kavramları üzerinden tanımlanır.
📝 Temel Formül
Hızı hesaplamak için kullanılan temel formül şudur:
Hız = Yer Değiştirme ÷ Zaman
Matematiksel olarak şu şekilde gösterilir:
\( v = \frac{\Delta x}{\Delta t} \)
Burada:
- 🎯 v: Hız (velocity)
- 📍 Δx: Yer değiştirme (son konum - ilk konum)
- ⏱️ Δt: Geçen zaman (son zaman - ilk zaman)
🔍 Yer Değiştirme vs Alınan Yol
Burada çok önemli bir ayrım yapmalıyız:
- ✅ Yer Değiştirme (Δx): Başlangıç ve bitiş noktaları arasındaki en kısa mesafedir. Vektörel bir büyüklüktür (yönü vardır).
- 🛣️ Alınan Yol: Cismin hareketi sırasında izlediği tüm yolların toplam uzunluğudur. Skaler bir büyüklüktür (yönü yoktur).
🧮 Hesaplama Örnekleri
📚 Örnek 1: Doğrusal Hareket
Bir bisikletli, A noktasından B noktasına 300 metre doğu yönünde 60 saniyede gidiyor.
- 📍 Yer değiştirme (Δx) = 300 m (doğu)
- ⏱️ Zaman (Δt) = 60 s
- 🚀 Hız (v) = 300 m ÷ 60 s = 5 m/s (doğu yönünde)
📚 Örnek 2: Dairesel Hareket
Bir koşucu, 400 metrelik dairesel pistte 1 tam tur atıp başladığı noktaya dönüyor ve bu 80 saniye sürüyor.
- 📍 Yer değiştirme (Δx) = 0 m (başlangıç ve bitiş aynı nokta)
- 🛣️ Alınan yol = 400 m
- 🚀 Hız (v) = 0 m ÷ 80 s = 0 m/s
💡 Not: Bu örnek, hızın vektörel olduğunu ve yer değiştirmeye bağlı olduğunu gösterir!
⚡ Ortalama Hız vs Anlık Hız
- 📊 Ortalama Hız: Toplam yer değiştirmenin toplam zamana bölünmesiyle bulunur. Tüm hareket için genel bir değer verir.
- 🎬 Anlık Hız: Belirli bir andaki hızdır. Arabanın hız göstergesinde gördüğünüz değer anlık hızdır.
🔢 Birim Dönüşümleri
Hız birimlerini birbirine dönüştürmek için:
- 🌍 km/sa → m/s: 3,6'ya bölün
Örnek: 90 km/sa = 90 ÷ 3,6 = 25 m/s
- 📏 m/s → km/sa: 3,6 ile çarpın
Örnek: 10 m/s = 10 × 3,6 = 36 km/sa
💎 Özet
- 📌 Hız = Yer Değiştirme ÷ Zaman formülü ile hesaplanır
- 📌 Yer değiştirme ile alınan yol farklı kavramlardır
- 📌 Hız vektörel, sürat ise skaler bir büyüklüktür
- 📌 Birim dönüşümlerine dikkat edilmelidir
