⚖️ İdari Yargılama Usulü: İptal ve Tam Yargı Davaları Testi
İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK), idare ile vatandaş arasındaki uyuşmazlıkların çözümünde önemli bir role sahiptir. İptal ve tam yargı davaları, bu uyuşmazlıkların en sık karşılaşılan türlerindendir. Bu test, bu iki dava türüne ilişkin bilgilerinizi ölçmeyi amaçlamaktadır.
🎯 İptal Davası
İptal davası, bir idari işlemin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla açılan ve bu işlemin iptalini amaçlayan bir dava türüdür.
- 🚫 Konusu: İdari işlemler (düzenleyici işlemler, bireysel işlemler).
- 🏛️ Amacı: İdari işlemin hukuka uygunluğunun denetlenmesi ve hukuka aykırı ise iptali.
- 🔑 Şartları:
- ✅ Yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurları yönünden hukuka aykırılık.
- ✅ Dava açma süresi (genellikle 60 gün).
- ✅ Menfaat ihlali.
- ⏳ Sonuçları: İptal kararı geçmişe etkili (ex tunc) sonuç doğurur. Yani, idari işlem başından itibaren geçersiz hale gelir.
💰 Tam Yargı Davası
Tam yargı davası, idarenin bir işlem veya eylemi nedeniyle uğranılan zararın tazminini amaçlayan bir dava türüdür.
- 🤕 Konusu: İdarenin işlem veya eylemleri nedeniyle uğranılan maddi veya manevi zararlar.
- 💸 Amacı: Zararın tazmini.
- 🔑 Şartları:
- ✅ İdarenin kusurlu bir işlem veya eylemi.
- ✅ Zarar.
- ✅ İlliyet bağı (zarar ile idarenin işlem veya eylemi arasında nedensellik bağı).
- ⏳ Sonuçları: Tazminat ödenmesi.
🤔 İptal ve Tam Yargı Davası Arasındaki Farklar
- 🎯 Amaç: İptal davası idari işlemin iptalini, tam yargı davası ise zararın tazminini amaçlar.
- ⚖️ Konu: İptal davası idari işlemin hukuka uygunluğunu, tam yargı davası ise idarenin işlem veya eylemleri nedeniyle oluşan zararı konu alır.
- 💰 Sonuç: İptal davasında idari işlem iptal edilirken, tam yargı davasında tazminata hükmedilir.
❓ Test Soruları (Örnek)
Soru 1: Aşağıdakilerden hangisi iptal davasının şartlarından biri değildir?
- A) Yetki unsuru
- B) Şekil unsuru
- C) İlliyet bağı
- D) Sebep unsuru
Soru 2: İdarenin kusurlu bir eylemi sonucu oluşan zararın tazmini için hangi dava türü açılır?
- A) İptal davası
- B) Tam yargı davası
- C) Yokluk davası
- D) Tespit davası
Soru 3: İdari işlemin iptali halinde, iptal kararının etkisi nasıldır?
- A) Geleceğe yönelik (ex nunc)
- B) Geçmişe yönelik (ex tunc)
- C) Sadece dava tarihinden itibaren
- D) İdarenin takdirine bağlıdır
Soru 4: Bir belediye encümeni, imar planına aykırı bir yapıya ruhsat vermiştir. Bu ruhsatın iptali için hangi dava açılmalıdır?
- A) Tam yargı davası
- B) İptal davası
- C) Tazminat davası
- D) Menfi tespit davası
Soru 5: Bir memur, usulsüz bir şekilde görevden alınmıştır. Bu memurun uğradığı maddi kayıpların tazmini için hangi dava açılmalıdır?
- A) İptal davası
- B) Tam yargı davası
- C) İstirdat davası
- D) Tazminat davası
Soru 6: Bir öğrencinin, sınav sonucuna itirazı reddedilmiştir. Öğrenci, bu işlemin hukuka aykırı olduğunu düşünmektedir. Hangi dava türünü açmalıdır?
- A) İptal Davası
- B) Tam Yargı Davası
- C) İstirdat Davası
- D) Menfi Tespit Davası
Soru 7: İdari yargıda dava açma süresi, özel kanunlarda aksi belirtilmedikçe, genel olarak kaç gündür?
- A) 30 gün
- B) 45 gün
- C) 60 gün
- D) 90 gün
Soru 8: Bir vatandaşın, idarenin bir işlemi nedeniyle mülkiyet hakkı ihlal edilmiştir. Bu durumda hangi dava türü açılabilir?
- A) Sadece iptal davası
- B) Sadece tam yargı davası
- C) Hem iptal hem de tam yargı davası
- D) Yokluk davası
Soru 9: Aşağıdakilerden hangisi, tam yargı davasında tazmini istenebilecek zararlardan biri değildir?
- A) Maddi zarar
- B) Manevi zarar
- C) Kar mahrumiyeti
- D) Beklenen miras
Soru 10: Bir kamu kurumunun, bir ihaleyi hukuka aykırı bir şekilde iptal etmesi sonucu oluşan zararın tazmini için hangi dava açılmalıdır?
- A) İptal davası
- B) Tam yargı davası
- C) İstirdat davası
- D) Tazminat davası
