Karboksil grubu, organik kimyanın en önemli ve yaygın fonksiyonel gruplarından biridir. Hem doğada hem de endüstride hayati bir role sahip olan bu grup, adını karbonil (C=O) ve hidroksil (-OH) gruplarının birleşiminden alır. Karboksilik asitlerin yapı taşı olan -COOH, bu bileşiklerin asidik özelliklerinden sorumludur.
Karboksil grubu, bir karbon atomunun çift bağla bir oksijen atomuna (karbonil oksijeni), tek bağla bir hidroksil grubuna (-OH) bağlanmasıyla oluşur. Genel formülü R-COOH şeklindedir. Burada R, bir alkil veya aril grubunu temsil eder.
Yapısal olarak aşağıdaki gibi gösterilir:
Kimyasal gösterimi: \( \text{R-}\overset{\text{O}}{\underset{\text{OH}}{\text{C}}} \) veya daha yaygın olarak \( \text{-COOH} \)
-COOH grubu taşıyan bileşiklere karboksilik asit denir. Bu grup, asidik özelliğini hidroksil grubundaki hidrojen atomunun (H⁺) kolayca ayrılabilmesinden alır.
Karınca asidi olarak bilinir. Karıncaların savunma mekanizmasında ve bazı endüstriyel uygulamalarda kullanılır.
Sirke asidi. Gıda endüstrisinde, temizlik ürünlerinde yaygın olarak kullanılır.
Zeytinyağı başta olmak üzere birçok bitkisel yağda bulunan doymamış bir yağ asididir.
Narenciyelerde bulunan, gıda ve içecek endüstrisinde asitlik düzenleyici olarak kullanılan bir trikarboksilik asittir.
Karboksil grubu, çeşitli karakteristik kimyasal tepkimelere girer:
Karboksil grubu (-COOH), organik kimyanın temel taşlarından biridir. Canlı sistemlerde (amino asitler, yağ asitleri), gıdalarda, ilaçlarda ve sayısız endüstriyel üründe karşımıza çıkar. Asidik özelliği, polar yapısı ve reaktifliği sayesinde hem doğal süreçlerde hem de teknolojik uygulamalarda vazgeçilmez bir role sahiptir. Kimya biliminde bu grubu anlamak, biyokimya, farmakoloji ve malzeme bilimi gibi birçok alana kapı açar.
