# 📚 KPSS Osmanlı Dağılma Dönemi (19. Yüzyıl) Ders Notu
🌍 Dönemin Genel Özellikleri ve Temel Kavramlar
Osmanlı Dağılma Dönemi, 19. yüzyıl boyunca devletin toprak bütünlüğünü korumak için mücadele ettiği, büyük güçlerin müdahalelerine maruz kaldığı ve modernleşme çabalarının hızlandığı bir süreçtir. Bu dönemin temel karakteri "denge politikası" ve "varlığını sürdürme" çabasıdır.
- 🔄 Denge Politikası: Büyük devletler arasında denge kurarak varlığını sürdürme
- ⚖️ Şark Meselesi (Doğu Sorunu): Avrupalı devletlerin Osmanlı'yı paylaşma ve kontrol altına alma politikası
- 📜 Islahat (Reform): Devleti kurtarmak için yapılan yenilik hareketleri
- 💥 Milliyetçilik Akımı: İmparatorluk içindeki milletlerin bağımsızlık hareketleri
👑 DÖNEM PADİŞAHLARI KRONOLOJİSİ
🕰️ III. Selim Dönemi (1789-1807)
- 🎯 Nizam-ı Cedit Ordusu: Modern ordu kuruldu
- 🏛️ Nizam-ı Cedit Islahatları: Yeni düzen anlayışı
- 💣 Kabakçı Mustafa İsyanı (1807): III. Selim tahttan indirildi
⚔️ II. Mahmud Dönemi (1808-1839)
- 📄 Sened-i İttifak (1808): Padişahın yetkilerini sınırlayan ilk belge
- 💂 Vaka-i Hayriye (1826): Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması
- 🏛️ Asakir-i Mansure-i Muhammediye: Modern ordu teşkilatı
- 📰 Takvim-i Vekayi (1831): İlk resmi gazete
- 🎓 Mekteb-i Tıbbiye (1827), Mekteb-i Harbiye (1834): Modern okullar
📜 ÖNEMLİ ANTLAŞMALAR VE OLAYLAR
🇬🇷 Yunan İsyanı ve Sonuçları (1820-1829)
- ⚓ Navarin Baskını (1827): Osmanlı-Mısır donanması yakıldı
- 📜 Edirne Antlaşması (1829): Yunanistan'ın bağımsızlığı tanındı
- 🇫🇷 Cezayir'in Fransızlar Tarafından İşgali (1830): Kuzey Afrika'da ilk toprak kaybı
⚔️ Mehmet Ali Paşa İsyanı (1831-1841)
- 🤝 Kütahya Antlaşması (1833): Mehmet Ali Paşa'ya geniş yetkiler verildi
- 🤝 Hünkar İskelesi Antlaşması (1833): Rusya ile savunma ittifakı
- 🌍 Londra Boğazlar Sözleşmesi (1841): Boğazlar uluslararası statü kazandı
💎 TANZİMAT DÖNEMİ (1839-1876)
📜 Gülhane Hatt-ı Hümayunu (Tanzimat Fermanı) - 1839
Abdülmecid döneminde Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlandı. Temel ilkeleri:
- ✅ Can güvenliği: Kimse yargılanmadan cezalandırılmayacak
- 💰 Mal güvenliği: Müsadere usulü kaldırıldı
- ⚖️ Vergi adaleti: Vergiler herkesin gelirine göre alınacak
- 🎖️ Askerlik: Zorunlu ve belli süreli askerlik
ÖNEMİ: Padişahın yetkilerini sınırlayan, hukukun üstünlüğünü kabul eden ilk belgedir.
📜 Islahat Fermanı (1856)
Paris Antlaşması'na girebilmek için ilan edildi. Tanzimat Fermanı'ndan farkı:
- ✝️✡️ Gayrimüslimlere geniş haklar: Devlet memuru olma, askerlikten muafiyet
- ⛪ Din özgürlüğü: Kilise ve okul açma izni
- 🏛️ Yabancılara mülk edinme hakkı
⚖️ I. MEŞRUTİYET DÖNEMİ (1876-1878)
📜 Kanun-ı Esasi (1876)
Osmanlı'nın ilk anayasası. Mithat Paşa öncülüğünde hazırlandı.
- 🏛️ Meclis-i Mebusan (Halk) + Meclis-i Ayan (Atanmışlar)
- 👑 Padişahın yetkileri geniş: Meclisi kapatma, sürgün yetkisi (113. Madde)
- 🗳️ Seçimler iki dereceli
💥 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı)
- 📜 Ayastefanos (Yeşilköy) Antlaşması (1878): Büyük Bulgaristan kuruldu
- 🌍 Berlin Antlaşması (1878): Ayastefanos revize edildi
- 📉 Sonuç: Romanya, Sırbistan, Karadağ bağımsız; Kars, Ardahan, Batum Rusya'ya
🔍 ÖNEMLİ KPSS NOTLARI
🎯 "İLK"LER LİSTESİ
- 📄 İlk demokratikleşme belgesi: Sened-i İttifak (1808)
- 🏛️ İlk anayasa: Kanun-ı Esasi (1876)
- 📰 İlk resmi gazete: Takvim-i Vekayi (1831)
- 👕 İlk kıyafet devrimi: II. Mahmud (Fes, ceket, pantolon)
- 🏫 İlk modern üniversite: Darülfünun (1846)
⚠️ DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR
- 💡 Tanzimat Fermanı "kanun üstünlüğü", Meşrutiyet "meclis üstünlüğü" ilkesini getirdi
- 🌍 Berlin Antlaşması, Osmanlı'nın dağılma sürecini hızlandıran en önemli antlaşmadır
- ⚖️ Islahat Fermanı, dış baskı ile hazırlanmıştır
- 📉 19. yüzyıl boyunca Osmanlı, toprak bütünlüğünü korumak için mücadele etmiştir
📊 DÖNEMİN GENEL DEĞERLENDİRMESİ
19. yüzyıl Osmanlı Devleti için bir var olma mücadelesi asrıdır. Milliyetçilik akımları, sanayileşmiş Avrupa devletlerinin emperyalist politikaları ve iç reform ihtiyacı bir arada yaşanmıştır. Bu dönemdeki ıslahatlar "devleti kurtarmak" amacıyla yapılmış, çoğu zaman geç kalınmış ve yüzeysel kalmıştır. KPSS açısından bu dönemdeki antlaşmalar, fermanlar, isyanlar ve ilkler özellikle önem taşımaktadır.
🎯 KPSS TAVSİYESİ: Bu dönemi çalışırken kronolojik sırayı, sebep-sonuç ilişkilerini ve olayların birbirini nasıl tetiklediğini anlamaya çalışın. Özellikle Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinin farklılıklarını iyi kavrayın.
