# 📚 Ders Notu: Kütle ve Ağırlık İlişkisi (7. Sınıf)
🎯 Konuya Giriş: Kütle ve Ağırlık Aynı Şey Midir?
Günlük hayatta çoğu zaman "ağır" kelimesini kullanırız. "Bu çanta çok ağır" deriz. Peki, burada bahsettiğimiz şey kütle mi yoksa ağırlık mı? Bu iki kavram birbirinden farklıdır ve bu ders notunda bu farkları öğreneceğiz.
📦 1. Kütle Nedir?
Kütle, bir cismin içerdiği madde miktarıdır. Değişmeyen bir özelliktir.
✨ Kütlenin Özellikleri:
- 📏 Birimi: Kilogram (kg) veya gram (g)'dır.
- ⚖️ Ölçüm Aracı: Eşit kollu terazi ile ölçülür.
- 🌍 Değişmezlik: Bir cismin kütlesi Dünya'da da, Ay'da da, uzayda da aynıdır. Örneğin, Dünya'da 60 kg olan bir astronotun kütlesi Ay'da da 60 kg'dır.
- 🔢 Skaler Büyüklük: Sadece sayı ve birimle ifade edilir. Yönü yoktur.
⬇️ 2. Ağırlık Nedir?
Ağırlık, bir cisme etki eden yer çekimi kuvvetidir. Kütle çekiminden dolayı oluşur.
✨ Ağırlığın Özellikleri:
- 📏 Birimi: Newton (N)'dur. (Bilim insanı Isaac Newton'dan gelir)
- ⚖️ Ölçüm Aracı: Dinamometre (yaylı terazi) ile ölçülür.
- 🌍 Değişkenlik: Yer çekimi ivmesine bağlı olduğu için gezegene göre değişir. Dünya'da 600 N olan bir cisim, Ay'da (yer çekimi Dünya'nın 1/6'sı kadar olduğu için) yaklaşık 100 N gelir.
- 🧭 Vektörel Büyüklük: Büyüklüğünün yanında yönü de vardır (daima Dünya'nın merkezine doğru).
🔄 3. Kütle ile Ağırlık Arasındaki İlişki
Kütle (m) ve ağırlık (G) birbirine şu formülle bağlıdır:
Ağırlık = Kütle x Yer Çekimi İvmesi
Matematiksel olarak: \( G = m \cdot g \)
Burada;
- G: Ağırlık (Newton)
- m: Kütle (kilogram)
- g: Yer çekimi ivmesi (Dünya için yaklaşık \( 9,8 m/s^2 \), genelde 10 N/kg alınır)
🧮 Örnek Hesaplama:
Kütlesi 5 kg olan bir koliyi düşünelim.
\( G = m \cdot g = 5 \, \text{kg} \cdot 10 \, \text{N/kg} = 50 \, \text{N} \)
Bu kolinin Dünya'daki ağırlığı 50 Newton'dur.
📊 4. Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma | Kütle | Ağırlık |
|---|
| 📝 Tanım | Madde miktarı | Yer çekimi kuvveti |
| 📏 Birim | Kilogram (kg) | Newton (N) |
| ⚖️ Ölçüm Aleti | Eşit kollu terazi | Dinamometre |
| 🌎 Değişir mi? | Değişmez | Konuma göre değişir |
| 🧭 Büyüklük Türü | Skaler | Vektörel |
🚀 5. Uzayda Kütle ve Ağırlık
Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki (ISS) astronotların videolarını izlemişsinizdir. İstasyonun içinde havada süzülürler. Peki neden?
- 🧑🚀 Astronotun kütlesi değişmez, Dünya'daki ile aynıdır.
- ⬇️ Ancak istasyon Dünya çevresinde serbest düşüş halinde olduğu için ağırlıksızlık hissedilir. Yer çekimi hala vardır ama istasyon ve içindeki her şey aynı hızla düştüğü için ağırlık hissedilmez. Buna mikro yer çekimi ortamı denir.
✅ 6. Özet ve Anahtar Kavramlar
- ⚖️ Kütle madde miktarıdır, ağırlık ise bir kuvvettir.
- 🔢 Kütle kg, ağırlık N ile ölçülür.
- 🌍 Kütle her yerde aynı kalır, ağırlık yer çekimine bağlı olarak değişir.
- ➗ İkisi arasındaki ilişki \( G = m \cdot g \) formülü ile gösterilir.
- 👨🏫 Günlük dilde "ağır" dediğimizde genellikle kütleyi kastederiz, ama bilimsel olarak bu doğru değildir.
🎈 Unutma: Bir cismi Dünya'da kaldırmak Ay'a göre daha zordur, çünkü Dünya'daki ağırlığı daha fazladır. Ancak cismin kütlesi her iki yerde de aynıdır!
