26 Ağustos 1071 Cuma günü, Malazgirt Ovası'nda gerçekleşen bu tarihi savaş, yalnızca bir meydan muharebesi olmanın ötesinde, Anadolu'nun Türk yurdu olmasındaki en kritik dönüm noktasıdır. Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan komutasındaki Türk ordusu ile Bizans İmparatoru IV. Romen Diyojen'in liderliğindeki çok uluslu ordu karşı karşıya geldi. Sonuç, hem askeri taktiklerin hem de tarihin akışının değiştiği bir andı.
11. yüzyılda Büyük Selçuklu Devleti hızla batıya doğru ilerliyor, Anadolu'ya akınlar düzenliyordu. Bizans İmparatorluğu ise bu ilerleyişi durdurmak ve doğu sınırlarını güvence altına almak istiyordu. İmparator Romen Diyojen, Frank, Norman, Slav, Peçenek, Ermeni ve Gürcü askerlerinden oluşan, sayıları 40.000 ila 70.000 arasında tahmin edilen büyük bir ordu topladı. Alparslan'ın ordusu ise daha hareketli, hafif süvarilerden oluşan ve sayıca daha azdı (20.000-30.000).
Savaşın hemen ardından Bizans'ın Anadolu'daki savunma hattı çöktü. Türk boyları sistematik olarak Anadolu içlerine ilerlemeye başladı. Bu süreç, kısa sürede Anadolu Selçuklu Devleti'nin ve ardından birçok Türk beyliğinin kurulmasına zemin hazırladı.
Malazgirt, Haçlı Seferleri'nin başlamasının en önemli nedenlerinden biri oldu. Anadolu'nun Müslüman Türk kontrolüne geçmesi, Avrupa'da büyük bir endişe yarattı ve Papa II. Urban'ın çağrısıyla Haçlı Seferleri başladı. Ayrıca, Bizans İmparatorluğu bir daha eski gücüne asla kavuşamadı.
Malazgirt Savaşı, askeri dehası, taktiksel üstünlüğü ve sonuçlarının kalıcılığı ile dünya tarihinin en önemli meydan muharebelerinden biridir. Sadece bir toprak kazanımı değil, yeni bir medeniyetin inşasının başlangıcıdır. Bugünkü Türkiye Cumhuriyeti'nin coğrafi ve kültürel temelleri, 1071'de Malazgirt'te atılmıştır. Her yıl 26 Ağustos'ta kutlanan Malazgirt Zafer Bayramı, bu kadim zaferin ve mirasın milli hafızadaki canlılığının bir göstergesidir.
Alparslan'ın ordusuna savaş öncesi yaptığı tarihi konuşmadaki sözler, bu ruhu özetler niteliktedir: "Burada ya şehit olur cennete gideriz, ya da galip gelir zafer kazanırız. Ben de sizlerden biriyim, sizlerle birlikte savaşacağım."
