Misak-ı Milli, Türk Kurtuluş Savaşı'nın siyasi manifestosu ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş belgelerinden biridir. "Milli Yemin" veya "Milli Ant" anlamına gelen bu belge, son Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından 28 Ocak 1920'de oy birliği ile kabul edilmiş ve 17 Şubat 1920'de tüm dünyaya ilan edilmiştir. İstanbul'un işgaline ve Meclis'in dağıtılmasına giden süreci hızlandırsa da, Türk milletinin vazgeçilmez haklarını ve sınırlarını dünyaya duyuran tarihi bir metindir.
Belge, 6 ana karardan oluşur. Bu kararları anlamak, Türkiye'nin kuruluş felsefesini anlamaktır.
Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandığı sırada (30 Ekim 1918) düşman işgali altında bulunan ve çoğunluğu Arap olan toprakların geleceği, o bölgelerde yaşayan halkın özgür iradesiyle yapacağı oylamaya (referandum) bırakılacaktır. Bu, işgale uğramamış Türk ve Müslüman çoğunluklu yerlerin bölünmez bir bütün olduğunun altını çizer.
Kars, Ardahan ve Batum'da (Elviye-i Selâse) gerekirse yeniden yapılacak halk oylamasına saygı duyulacaktır. (Bölge, Brest-Litovsk Antlaşması ile Osmanlı'ya katılmıştı).
Batı Trakya'nın hukuki durumu da orada yaşayan halkın serbestçe beyan edeceği oya göre belirlenecektir.
İstanbul şehri ile Marmara Denizi'nin güvenliği her türlü tehlikeden korunmalıdır. Bu şart sağlandığı takdirde, Boğazların dünya ticaretine ve ulaşımına açılması konusu, ilgili devletlerle birlikte alınacak bir kararla çözülecektir.
Komşu ülkelerdeki Müslüman halka tanınan haklar kadar, Türkiye'de yaşayan azınlıklara da haklar tanınacaktır. Bu, karşılıklılık (mütekabiliyet) ilkesinin benimsendiğini gösterir.
En kritik madde budur. Siyasi, adli, mali ve askeri gelişmemizi engelleyecek hiçbir sınırlama ve kapitülasyon kabul edilemez. Bu madde ile "tam bağımsızlık" hedefi net bir şekilde ilan edilmiştir.
Tarih derslerinde bu 6 maddeyi hatırlamak için çeşitli kodlamalar kullanılır. İşte en yaygın ve akılda kalıcı olanlardan biri:
Her maddenin ilk harfini veya anahtar kelimesini alarak bir kısaltma oluşturabiliriz:
Not: Azınlık hakları maddesi (5. madde) bu kodlamada açıkça yer almasa da, "Tam Bağımsızlık" maddesinin bir uzantısı olarak düşünülebilir. Daha kapsamlı bir kodlama için "HABİT-A" da kullanılabilir (A: Azınlık Hakları).
Misak-ı Milli, sadece bir sınır belgesi değil, ulusal egemenlik, tam bağımsızlık ve milli irade üzerine kurulu bir varoluş bildirgesidir. Lozan Antlaşması'nın temelini oluşturmuş ve modern Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırlarının çerçevesini büyük ölçüde çizmiştir. Onu anlamak, Türkiye'nin "hürriyet ve istiklal" mücadelesinin ruhunu anlamaktır.
📌 Hatırlatma: Bu kodlamalar, tarihi önem taşıyan bu kararları hatırlama kolaylığı sağlamak içindir. Öncelik her zaman maddelerin özünü ve tarihsel bağlamını kavramak olmalıdır.
