Charles Dickens'ın 1837-1839 yılları arasında tefrika halinde yayımlanan Oliver Twist romanı, Victoria dönemi İngilteresi'nin acımasız yüzünü ve toplumsal eşitsizlikleri sarsıcı bir dille gözler önüne serer. Yetimhaneden Londra'nın suç dünyasına uzanan küçük Oliver'ın hikâyesi, yalnızca bir çocuğun mücadelesini değil, bir dönemin sosyal eleştirisini de sunar.
Roman, masumiyet, yoksulluk, suç ve toplumsal adaletsizlik temaları etrafında şekillenir. Oliver Twist, doğumundan itibaren sistemin mağduru olur; annesi onu doğururken ölür, babası bilinmez ve yetimhanede büyümeye mahkûm edilir. Dickens, Oliver'ın saf ve iyi kalpli karakteri üzerinden, çevrenin ve toplumsal koşulların insanı şekillendirdiği fikrini sorgular. Oliver, suç dünyasının içine düşse bile doğuştan gelen iyiliğini korur; bu da yazarın "erdemli insanın kötü çevrede bile bozulmayacağı" inancını yansıtır.
Oliver, "İş Evleri"nde (workhouse) açlık ve sefalet içinde büyür. Ünlü "Biraz daha lütfen" sahnesi, otoriteye meydan okumasıyla onun başkaldırışının simgesi olur. Bu talep, onu cezalandırılmasına ve bir cenaze levazımatçısının yanına çırak olarak verilmesine neden olur.
Oliver, Londra'ya kaçar ve burada Fagin adında bir hırsız şefi ve onun çetesine (Artful Dodger, Bill Sikes, Nancy gibi karakterler) dahil olur. Fagin, çocukları sokaklarda hırsızlık yapmaya zorlayan kurnaz bir antikacıdır. Bu bölüm, Victoria dönemi Londra'sının arka sokaklarındaki suç dünyasını çarpıcı biçimde betimler.
Oliver, bir hırsızlık girişimi sırasında varlıklı ve merhametli Bay Brownlow tarafından kurtarılır ve onun evine alınır. Ancak Fagin'in çetesi onu geri kaçırır. Oliver, zorbalık ve şiddet dolu bir ortamda kalsa da, çetenin üyesi Nancy onu korumaya çalışır. Nancy'nin trajik kaderi, romanın en dokunaklı noktalarından biridir.
Hikâye ilerledikçe Oliver'ın aslında varlıklı bir ailenin çocuğu olduğu ve mirastan mahrum bırakılmak için kurgulanan bir komplonun kurbanı olduğu ortaya çıkar. Gerçekler açığa çıkar, kötüler cezalarını bulur ve Oliver, Bay Brownlow'un himayesinde gerçek ailesine ve huzura kavuşur.
Oliver Twist, sadece 19. yüzyıl İngilteresi'nin değil, tüm dünyada yoksulluk, çocuk hakları ve sosyal adalet konularının evrensel bir portresidir. Dickens'ın canlı karakterleri, sürükleyici olay örgüsü ve keskin sosyal eleştirisi, romanı edebiyat tarihinin en kalıcı eserlerinden biri yapar. Oliver'ın "Biraz daha lütfen" çıkışı, bugün hâlâ ezilenlerin sesi ve hak arayışının sembolü olarak anılmaktadır.
Roman, sayısız tiyatro oyununa, filme ve müzikale uyarlanmış; küçük Oliver'ın hikâyesi, nesiller boyunca okurları etkilemeye devam etmiştir. 🎬🎭
