🧠 Psikolojiye Giriş: 1. Dönem 1. Yazılıya Hazırlık Notları
Bu notlar, seçmeli psikoloji dersinin ilk yazılı sınavına hazırlanmanıza yardımcı olacak temel kavramları ve önemli noktaları içermektedir. Başarılar!
🎭 Psikolojinin Tanımı ve Kapsamı
Psikoloji, insan davranışlarını ve zihinsel süreçlerini bilimsel yöntemlerle inceleyen bir bilim dalıdır. Amacı, davranışları tanımlamak, açıklamak, tahmin etmek ve kontrol etmektir.
- 🎯 Davranış: Gözlemlenebilir ve ölçülebilir eylemlerdir (örneğin, konuşmak, gülmek, yürümek).
- 🧠 Zihinsel Süreçler: Düşünceler, duygular, algılar, anılar gibi içsel yaşantılardır.
🌱 Psikolojinin Tarihsel Gelişimi
Psikolojinin kökleri felsefeye dayanır. Ancak, 19. yüzyılın sonlarında deneysel yöntemlerin kullanılmaya başlanmasıyla bağımsız bir bilim dalı haline gelmiştir.
- 🕰️ Wilhelm Wundt: 1879'da ilk psikoloji laboratuvarını kurarak psikolojinin bilimselleşmesinde önemli bir rol oynamıştır.
- 🗣️ Yapısalcılık: Bilinci temel öğelerine ayırarak incelemeyi amaçlayan ilk psikoloji ekolüdür.
- ⚙️ İşlevselcilik: Bilincin işlevini ve çevreye uyum sağlamadaki rolünü vurgular. William James önemli bir temsilcisidir.
- 💡 Davranışçılık: Davranışın gözlemlenebilir ve ölçülebilir yönlerine odaklanır. John B. Watson ve B.F. Skinner önemli temsilcileridir.
- 👤 Psikanalitik Yaklaşım: Bilinçdışı süreçlerin davranışlar üzerindeki etkisini vurgular. Sigmund Freud tarafından geliştirilmiştir.
- 🌱 Hümanistik Yaklaşım: İnsanın özgür iradesini, potansiyelini ve kendini gerçekleştirme arzusunu vurgular. Abraham Maslow ve Carl Rogers önemli temsilcileridir.
- 🧠 Bilişsel Yaklaşım: Zihinsel süreçleri (algı, bellek, düşünme, problem çözme) inceler.
🔬 Psikolojide Araştırma Yöntemleri
Psikolojide bilimsel bilgiye ulaşmak için çeşitli araştırma yöntemleri kullanılır.
- 🧪 Deneysel Yöntem: Neden-sonuç ilişkilerini belirlemek için kullanılır. Bağımsız değişken manipüle edilirken, bağımlı değişken üzerindeki etkisi ölçülür.
- 🔎 Gözlem Yöntemi: Davranışların doğal ortamında veya laboratuvar ortamında sistematik olarak gözlemlenmesidir.
- 📝 Anket Yöntemi: Bireylerin tutumlarını, inançlarını ve davranışlarını belirlemek için kullanılır.
- 🗣️ Mülakat Yöntemi: Bireylerle yüz yüze veya telefonla yapılan görüşmelerdir.
- 📊 Korelasyonel Yöntem: İki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi belirlemek için kullanılır. Korelasyon, neden-sonuç ilişkisi anlamına gelmez.
- 📚 Vaka İncelemesi: Bir birey veya grubun derinlemesine incelenmesidir.
🤝 Psikolojinin Alt Dalları
Psikoloji, farklı alanlarda uzmanlaşmış birçok alt dala ayrılmıştır.
- 👶 Gelişim Psikolojisi: İnsanların yaşam boyu fiziksel, bilişsel, sosyal ve duygusal gelişimini inceler.
- 🧠 Bilişsel Psikoloji: Algı, bellek, düşünme, dil gibi zihinsel süreçleri inceler.
- 🧑🤝🧑 Sosyal Psikoloji: İnsanların birbirlerini nasıl etkilediğini ve sosyal ortamda nasıl davrandıklarını inceler.
- 🤕 Klinik Psikoloji: Ruh sağlığı sorunlarını değerlendirme, teşhis etme ve tedavi etme ile ilgilenir.
- 🏢 Endüstri ve Örgüt Psikolojisi: İş yerindeki insan davranışlarını inceler ve iş verimliliğini artırmaya yönelik çalışmalar yapar.
- 🍎 Eğitim Psikolojisi: Öğrenme süreçlerini ve eğitim ortamlarını inceler.
🔑 Temel Kavramlar
Bu bölümde, sınavda karşınıza çıkabilecek bazı temel kavramlara yer verilmiştir.
- 🧬 Genetik: Kalıtım yoluyla aktarılan özelliklerdir.
- 🌍 Çevre: Bireyi etkileyen tüm dış faktörlerdir.
- 👤 Kişilik: Bireyin kendine özgü düşünce, duygu ve davranış örüntüleridir.
- 😥 Stres: Bireyin başa çıkmakta zorlandığı durumlarda ortaya çıkan fiziksel ve psikolojik tepkilerdir.
- 🌈 Duygu: Bireyin bir olaya veya duruma karşı gösterdiği öznel tepkidir.
