Karadeniz'in yeşil ve sisli dağlarının yamacına adeta bir kartal yuvası gibi tutunan Sümela Manastırı, Türkiye'nin en etkileyici tarihi ve kültürel miraslarından biridir. Trabzon'un Maçka ilçesinde, Altındere Vadisi'ne bakan dik bir kayalık üzerinde konumlanan bu gizemli yapı, hem doğal güzellikleri hem de bin yılı aşkın tarihiyle ziyaretçilerini büyülüyor.
🌍 Coğrafi Konum: Sümela Manastırı, Karadeniz Bölgesi'nde, Trabzon ilinin Maçka ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Trabzon şehir merkezine yaklaşık 50 km, Maçka ilçe merkezine ise 17 km uzaklıktadır.
🏞️ Rakım ve Erişim: Deniz seviyesinden 1.150 metre yükseklikte, Altındere Milli Parkı içinde bulunur. Manastıra ulaşmak için vadiden yaklaşık 300 metre tırmanmak gerekmektedir. Bu yolculuk, ziyaretçilere nefes kesici manzaralar sunar.
Manastırın kuruluşu, MS 4. yüzyılın sonlarına kadar uzanır. Rivayete göre, Atina'dan gelen iki keşiş olan Barnabas ve Sophronios, aynı rüyayı görürler: Hz. Meryem (Panagia), onlara bir ikonayı alıp Doğu Karadeniz'deki bir mağaraya götürmelerini söyler. Keşişler, Trabzon'a gelerek bugünkü manastırın bulunduğu mağarayı bulur ve buraya yerleşirler. "Sümela" adı, bu bölgedeki koyu renkli bulutlardan veya "Melas" (kara) kelimesinden türemiş olabilir.
Manastır, 13. yüzyıldan itibaren Trabzon İmparatorluğu'nun prensleri tarafından önemli ölçüde genişletilmiş ve zenginleştirilmiştir. İmparator III. Alexios (1349-1390) dönemi, manastırın altın çağı olarak kabul edilir. Bu dönemde fresklerle süslenmiş, yeni binalar eklenmiş ve manastıra önemli ayrıcalıklar tanınmıştır.
1461 yılında Trabzon'un Fatih Sultan Mehmet tarafından fethinden sonra, manastırın hakları korunmuş ve fermanlarla ayrıcalıkları devam ettirilmiştir. Osmanlı padişahları, manastıra bağışlar yapmış ve onarımlarına destek olmuştur. Bu dönemde manastır, Hristiyan dünyasında önemli bir hac merkezi olmayı sürdürmüştür.
1923'teki nüfus mübadelesi sonucunda, manastırdaki keşişler bölgeden ayrılmak zorunda kalmış ve manastırın kutsal sayılan ikonasını yanlarında götürmüşlerdir. Uzun yıllar bakımsız kalan yapı, 2010 yılında başlayan kapsamlı restorasyon çalışmaları sonucunda 2019'da yeniden ziyarete açılmıştır.
Sümela Manastırı, sadece dini bir yapı değil; doğa, tarih, sanat ve inancın iç içe geçtiği benzersiz bir mirastır. Ziyaretçiler, hem bin yıllık duvarlarda tarihe tanıklık eder hem de Karadeniz'in eşsiz manzarasının keyfini çıkarır. Her yıl düzenlenen ve hala birçok kişinin katıldığı 15 Ağustos'taki Ayin, manastırın canlı kültürel önemini gözler önüne serer.
💎 Sonuç olarak, Sümela Manastırı, Anadolu'nun hoşgörü ve kültürel zenginliğinin en güzel sembollerinden biridir. Gizemli atmosferi ve görkemli duruşuyla, her ziyaretçide unutulmaz bir iz bırakmayı başarır.
