Tanzimat Fermanı Hangi Padişah Döneminde İlan Edildi?
🕌 Tanzimat Fermanı Hangi Padişah Döneminde İlan Edildi? (Abdülmecid)
Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli dönüm noktalarından biri olan Tanzimat Fermanı, 3 Kasım 1839 tarihinde, Sultan Abdülmecid döneminde ilan edilmiştir. Bu ferman, Osmanlı tarihinde “Gülhane Hatt-ı Şerifi” veya “Tanzimat-ı Hayriye” olarak da anılır ve modernleşme yolunda atılmış en ciddi adımlardan biridir.
👑 Sultan Abdülmecid Kimdir?
Sultan Abdülmecid, Osmanlı İmparatorluğu’nun 31. padişahıdır. 1839-1861 yılları arasında tahtta kalmıştır. Babası II. Mahmud’un başlattığı reform hareketlerini devam ettirmiş ve daha kapsamlı bir yenilik programını hayata geçirmiştir. Genç yaşta tahta çıkmasına rağmen, devletin dağılma sürecini durdurmak ve modern bir yapıya kavuşturmak için çaba göstermiştir.
📜 Tanzimat Fermanı’nın İlan Süreci
Fermanın hazırlanmasında ve ilan edilmesinde dönemin önemli devlet adamları rol oynamıştır:
- 🎩 Mustafa Reşid Paşa: Fermanın mimarı ve baş yazarı olarak kabul edilir. Hariciye Nazırı (Dışişleri Bakanı) olarak görev yapmaktaydı.
- 🏛️ İlan Yeri: Ferman, İstanbul’da Gülhane Parkı’nda okunmuştur. Bu nedenle “Gülhane Hatt-ı Şerifi” adını almıştır.
- 🤝 İlan Amacı: Osmanlı tebaası arasında hukuki eşitliği sağlamak, can, mal ve namus güvenliğini garanti altına almak, vergi ve askerlik sisteminde adaleti tesis etmek ve böylece devletin modern devletler seviyesine ulaşmasını sağlamaktı.
⚖️ Tanzimat Fermanı’nın Getirdiği Temel İlkeler
- ✅ Can Güvenliği: Hiç kimse yargılanmadan idam edilemeyecek, cezalandırılamayacaktı.
- ✅ Mal Güvenliği: Müsadere usulü (devletin kişilerin mallarına el koyması) kaldırıldı. Mülkiyet hakkı güvence altına alındı.
- ✅ Vergi Adaleti: Vergiler herkesin gelirine göre, düzenli bir şekilde toplanacaktı.
- ✅ Askerlik Sistemi: Askerlik hizmeti belirli bir süreyle sınırlandırıldı ve düzenli hale getirilmeye çalışıldı.
- ✅ Hukuk Üstünlüğü: Herkesin kanun önünde eşit olması prensibi benimsendi.
🌍 Tanzimat Fermanı’nın Önemi ve Sonuçları
Tanzimat Fermanı, Osmanlı tarihinde “anayasal monarşi” yolunda atılmış ilk somut adımdır. Padişahın mutlak otoritesini kanunla sınırlandırmış, vatandaşlara bazı temel hak ve özgürlükler tanımıştır. Bu fermanla birlikte:
- 🔄 Osmanlı toplum yapısı değişmeye başlamış, batılılaşma hareketleri hız kazanmıştır.
- 📚 Eğitim, hukuk ve idare alanlarında köklü reformların önü açılmıştır.
- ⚔️ Özellikle Avrupa devletlerinin (İngiltere, Fransa) Osmanlı’ya olan desteğini artırmak ve azınlık isyanlarını önlemek hedeflenmiştir.
- 🛣️ Islahat Fermanı (1856) ve nihayetinde I. Meşrutiyet’in (1876) ilanı gibi süreçlerin temelini oluşturmuştur.
🔎 Özetle:
Tanzimat Fermanı, Sultan Abdülmecid’in tahtta olduğu dönemde, 1839 yılında ilan edilmiştir. Bu ferman, Osmanlı Devleti’nin batılı anlamda modernleşme ve demokratikleşme çabalarının başlangıcı olarak kabul edilir ve Türk siyasi tarihinin en önemli belgelerinden biridir.
