⚖️ Temyiz Nedir?
Temyiz, hukuk sistemimizde bir mahkeme kararının, yasada belirtilen belirli nedenlerle, bir üst mahkeme tarafından incelenmesini sağlayan bir kanun yoludur. Temyiz, kararın hukuka uygun olup olmadığını denetler. Yani, yerel mahkemenin kararında usul veya esas yönünden bir hata yapıp yapmadığına bakılır. Temyiz incelemesi sonucunda, yerel mahkemenin kararı onanabilir, bozulabilir veya düzeltilerek onanabilir.
📜 Temyiz Şartları Nelerdir?
Her kararın temyiz edilebilmesi mümkün değildir. Temyize başvurabilmek için belirli şartların sağlanması gerekir. Bu şartlar genel olarak şunlardır:
- 🗓️ Süre Şartı: Temyiz başvurusu, kanunda belirtilen süre içinde yapılmalıdır. Bu süre genellikle kararın tebliğinden itibaren başlar ve kanunda belirtilen süre zarfında temyiz dilekçesi verilmelidir. Sürenin kaçırılması durumunda temyiz hakkı düşer.
- 🏛️ Temyiz Edilebilir Karar Şartı: Her karar temyiz edilemez. Kanunda hangi kararların temyiz edilebileceği açıkça belirtilmiştir. Örneğin, belirli bir miktarın altındaki para cezaları veya bazı basit yargılama usulüne tabi kararlar temyiz edilemeyebilir.
- 📝 Temyiz Nedenleri Şartı: Temyiz başvurusunda, kararın hangi hukuki nedenlerle hatalı olduğu açıkça belirtilmelidir. Temyiz nedenleri genellikle şunlardır:
- ⚖️ Hukuka Aykırılık: Yerel mahkemenin kararında maddi hukuk kurallarının (örneğin, Borçlar Kanunu, Medeni Kanun) yanlış uygulanması.
- 🧑⚖️ Usul Hataları: Yargılama sırasında usul kurallarına (örneğin, Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu) aykırı davranılması. Örneğin, savunma hakkının kısıtlanması, delillerin usulüne uygun toplanmaması gibi.
- ✍️ Temyiz Dilekçesi Şartı: Temyiz başvurusu, yazılı bir dilekçe ile yapılmalıdır. Dilekçede, temyiz edenin kimliği, temyiz edilen karar, temyiz nedenleri ve talepler açıkça belirtilmelidir.
🧑⚖️ Temyiz Nedenleri Daha Detaylı
Temyiz nedenleri, bir kararın hukuka aykırı olduğunu gösteren somut gerekçelerdir. Bu nedenler, genellikle iki ana başlık altında incelenir:
- ⚖️ Hukuka Aykırılık Nedenleri:
- 📜 Kanun Hükümlerinin Yanlış Yorumlanması: Mahkeme, olaya uygulanacak kanun hükmünü yanlış yorumlamış olabilir.
- ❌ Kanun Hükümlerinin Uygulanmaması: Mahkeme, olaya uygulanması gereken bir kanun hükmünü hiç uygulamamış olabilir.
- ❗ Olayların Yanlış Nitelendirilmesi: Mahkeme, olayın özelliklerini yanlış değerlendirerek yanlış hukuki sonuçlara varmış olabilir.
- 🧑⚖️ Usul Hataları Nedenleri:
- 🗣️ Savunma Hakkının Kısıtlanması: Sanığın veya davalının savunma hakkı usulsüz bir şekilde kısıtlanmış olabilir. Örneğin, delil sunma imkanı verilmemesi, avukat yardımından yararlanmasının engellenmesi gibi.
- 👂 Delillerin Usulsüz Toplanması: Deliller, kanuna aykırı bir şekilde toplanmış olabilir. Örneğin, hukuka aykırı dinleme kayıtlarının delil olarak kullanılması.
- 📝 Gerekçeli Karar Yazılmaması: Mahkeme, kararını gerekçeli olarak yazmamış olabilir. Gerekçeli karar, kararın hangi hukuki ve fiili nedenlere dayandığını gösterir.
Önemli Not: Temyiz, bir üst mahkemenin dosyayı baştan sona yeniden incelemesi anlamına gelmez. Temyiz mahkemesi, sadece yerel mahkemenin kararında hukuka aykırılık olup olmadığını denetler. Yeni delil sunulması veya tanık dinlenmesi gibi işlemler genellikle temyiz aşamasında yapılmaz.
