Merhaba! Bu ders notunda, türev alma kurallarını sistematik bir şekilde inceleyeceğiz. Türev, matematiksel analizin temel taşlarından biridir ve bir fonksiyonun değişim oranını ölçer. Bu not, üniversite düzeyinde Matematik, Mühendislik ve Fen Bilimleri öğrencileri için hazırlanmıştır.
Bir f(x) fonksiyonunun bir x₀ noktasındaki türevi, o noktadaki anlık değişim oranını ifade eder:
\[ f'(x_0) = \lim_{h \to 0} \frac{f(x_0 + h) - f(x_0)}{h} \]
Bu limitin var olması durumunda, fonksiyon o noktada türevlenebilirdir.
Sabit bir sayının türevi sıfırdır.
\[ \frac{d}{dx}(c) = 0 \quad \text{(c: sabit)} \]
Örnek: \( f(x) = 5 \) ise \( f'(x) = 0 \)
Üslü ifadelerin türevini almanın en temel kuralıdır.
\[ \frac{d}{dx}(x^n) = n \cdot x^{n-1} \]
Örnek: \( f(x) = x^3 \) ise \( f'(x) = 3x^2 \)
Bir fonksiyon sabit bir sayıyla çarpılıyorsa, türev de aynı sabitle çarpılır.
\[ \frac{d}{dx}[c \cdot f(x)] = c \cdot f'(x) \]
Örnek: \( f(x) = 4x^2 \) ise \( f'(x) = 8x \)
Fonksiyonların toplamının veya farkının türevi, türevlerinin toplamına/farkına eşittir.
\[ \frac{d}{dx}[f(x) \pm g(x)] = f'(x) \pm g'(x) \]
Örnek: \( f(x) = x^2 + 3x \) ise \( f'(x) = 2x + 3 \)
İki fonksiyonun çarpımının türevini almak için kullanılır.
\[ \frac{d}{dx}[f(x) \cdot g(x)] = f'(x) \cdot g(x) + f(x) \cdot g'(x) \]
Örnek: \( f(x) = x^2 \cdot \sin(x) \) ise \( f'(x) = 2x\sin(x) + x^2\cos(x) \)
İki fonksiyonun bölümünün türevini almak için kullanılır.
\[ \frac{d}{dx}\left[\frac{f(x)}{g(x)}\right] = \frac{f'(x) \cdot g(x) - f(x) \cdot g'(x)}{[g(x)]^2} \quad (g(x) \neq 0) \]
Örnek: \( f(x) = \frac{x}{x^2+1} \) ise \( f'(x) = \frac{1 \cdot (x^2+1) - x \cdot 2x}{(x^2+1)^2} = \frac{1-x^2}{(x^2+1)^2} \)
Bileşke fonksiyonların türevini almak için kullanılır. En önemli kurallardan biridir!
\[ \frac{d}{dx}[f(g(x))] = f'(g(x)) \cdot g'(x) \]
Örnek: \( f(x) = \sin(3x^2) \) ise \( f'(x) = \cos(3x^2) \cdot 6x = 6x\cos(3x^2) \)
Aşağıdaki fonksiyonların türevlerini alınız:
Bu konuyu daha derinlemesine çalışmak için aşağıdaki kaynakları inceleyebilirsiniz:
Son Not: Türev alma kurallarını öğrenmenin en iyi yolu bol bol pratik yapmaktır. Kuralları ezberlemek yerine, mantıklarını anlamaya çalışın ve farklı türdeki fonksiyonlarla alıştırma yapın. Başarılar! 🎓