🎨 Yapısına Göre Cümleler
Cümleler, anlamlı bir bütün oluşturmak için bir araya gelmiş kelimeler dizisidir. Ancak cümleler, yapılarına göre farklı kategorilere ayrılır. Bu kategoriler, cümlelerin içerdiği yargı sayısı ve cümlelerin birbirleriyle olan ilişkileri üzerinden belirlenir. Şimdi bu yapıları yakından inceleyelim:
📚 Basit Cümle
Tek bir yargı bildiren, yani tek bir yükleme sahip olan cümlelerdir.
- 🌳 Örnek: Güneş parlıyor.
- 🍎 Örnek: Çocuklar bahçede oynuyor.
- 🚀 Örnek: Kuşlar gökyüzünde uçuyor.
🧩 Birleşik Cümle
Tek bir temel cümle ve ona bağlı yan cümlelerden oluşan cümlelerdir. Yan cümleler, temel cümleye farklı şekillerde bağlanabilir:
- 📌 Girişik Birleşik Cümle: Yan cümle, temel cümlenin içinde yer alır ve genellikle "-diği, -dığı, -eceği, -acağı" gibi eklerle oluşturulur.
- 💡 Örnek: Eve geldiğini duydum. (Geldiğini - yan cümle, duydum - temel cümle)
- 📌 Şartlı Birleşik Cümle: Yan cümle, temel cümleye şart anlamı katar ve genellikle "-se, -sa" ekiyle oluşturulur.
- 🔑 Örnek: Ders çalışırsa başarır. (Çalışırsa - yan cümle, başarır - temel cümle)
- 📌 İç İçe Birleşik Cümle: Bir cümlenin başka bir cümlenin içinde doğrudan alıntı olarak yer almasıdır.
- 💬 Örnek: "Yarın sinemaya gideceğim," dedi. ("Yarın sinemaya gideceğim" - yan cümle, dedi - temel cümle)
🔗 Sıralı Cümle
Birden fazla cümlenin virgül (,) veya noktalı virgül (;) ile birbirine bağlanmasıyla oluşan cümlelerdir. Her bir cümle kendi başına anlamlıdır.
- ☀️ Örnek: Güneş açtı, kuşlar ötmeye başladı.
- 📚 Örnek: Kitabımı aldım, okumaya başladım; çok heyecanlıydı.
🤝 Bağlı Cümle
Birden fazla cümlenin bağlaçlarla (ve, veya, ama, fakat, çünkü vb.) birbirine bağlanmasıyla oluşan cümlelerdir. Bağlaçlar, cümleler arasındaki anlam ilişkisini belirtir.
- 🌧️ Örnek: Hava kapalıydı ama yağmur yağmadı.
- 📖 Örnek: Ders çalışmalısın çünkü sınav yaklaşıyor.
- 🎭 Örnek: Sinemaya gidebiliriz veya tiyatroya gidebiliriz.
