🧬 10. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 2. Yazılı 8. Senaryo: Sınava Hazırlık Rehberi
🧪 Hücre Bölünmesi: Mitoz ve Mayoz
Hücre bölünmesi, canlıların büyümesi, gelişmesi ve üremesi için temel bir süreçtir. İki ana türü vardır: mitoz ve mayoz.
- 🌱 Mitoz: Vücut hücrelerinde (somatik hücreler) görülür. Amacı, hücre sayısını artırarak büyümeyi ve doku onarımını sağlamaktır. Mitoz sonucu oluşan hücreler, ana hücreyle aynı genetik yapıya sahiptir (2n kromozomlu).
- 🌸 Mayoz: Üreme hücrelerinde (gametler) görülür. Amacı, kromozom sayısını yarıya indirerek (n kromozomlu) döllenme sırasında türün kromozom sayısının sabit kalmasını sağlamaktır. Mayoz sonucu oluşan hücreler, ana hücreden farklı genetik yapıya sahiptir.
🧬 Kalıtım: Genetik Bilginin Aktarımı
Kalıtım, genetik özelliklerin ebeveynlerden yavrulara aktarılmasıdır. Bu süreçte genler ve kromozomlar önemli rol oynar.
- 🧬 Gen: DNA üzerinde belirli bir özelliği kontrol eden birimdir. Örneğin, göz rengi geni.
- 🔬 Kromozom: DNA'nın özel proteinlerle paketlenmiş halidir. Her türün kendine özgü bir kromozom sayısı vardır. İnsanlarda 46 kromozom bulunur.
- 🧮 Genotip: Bir bireyin genetik yapısıdır. Örneğin, AA, Aa veya aa.
- 👁️ Fenotip: Bir bireyin dış görünüşüdür. Genotip ve çevresel faktörlerin etkisiyle oluşur. Örneğin, mavi gözlü olmak.
🌍 Ekoloji: Canlılar ve Çevre İlişkileri
Ekoloji, canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır. Ekosistem, canlılar ve cansız çevre arasındaki etkileşimi kapsar.
- ☀️ Biyotik Faktörler: Canlı çevreyi oluşturan faktörlerdir. Örneğin, bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar.
- 💧 Abiyotik Faktörler: Cansız çevreyi oluşturan faktörlerdir. Örneğin, sıcaklık, ışık, su, toprak.
- 🍔 Besin Zinciri: Canlıların birbirini yiyerek enerji aktardığı sıralamadır. Örneğin, ot → çekirge → kurbağa → yılan.
- ♻️ Besin Ağı: Birden fazla besin zincirinin bir araya gelmesiyle oluşan karmaşık yapıdır.
🦠 Canlıların Sınıflandırılması: Biyoçeşitlilik
Canlıların sınıflandırılması, benzer özelliklere sahip canlıları gruplandırarak biyolojik çeşitliliği anlamamızı sağlar.
- 👑 Âlem: En geniş sınıflandırma birimidir. Örneğin, hayvanlar âlemi, bitkiler âlemi.
- 🌿 Bölüm/Şube: Âlemden sonra gelen birimdir.
- 📚 Sınıf: Bölümden sonra gelen birimdir.
- 🐾 Takım: Sınıftan sonra gelen birimdir.
- 👨👩👧👦 Aile: Takımdan sonra gelen birimdir.
- 🐾 Cins: Aileden sonra gelen birimdir.
- 👤 Tür: En dar sınıflandırma birimidir. Aynı türden olan canlılar çiftleşerek verimli döller oluşturabilir.
Unutmayın: Sınavda başarılar dilerim!
