🧬 10. Sınıf Biyoloji 2. Dönem 2. Yazılı: MEB Örnek Sorular ve Cevapları
Merhaba gençler! Biyoloji yazılısı yaklaşıyor ve biraz heyecanlı mısınız? Merak etmeyin, bu yazıda MEB'in yayınladığı örnek soruları ve cevaplarını inceleyerek sınavda karşınıza çıkabilecek konulara birlikte göz atacağız. Hazırsanız başlayalım!
🦠 Hücre Bölünmesi ve Üreme
- 🌱 Mitoz: Vücut hücrelerinde (örneğin, deri hücreleri) görülen bölünme şeklidir. Amacı, hücre sayısını artırmak ve dokuların yenilenmesini sağlamaktır. Sonucunda, genetik olarak birbirinin aynısı olan iki yeni hücre oluşur.
- 🌸 Mayoz: Üreme hücrelerinde (sperm ve yumurta) görülen bölünme şeklidir. Amacı, kromozom sayısını yarıya indirmek ve genetik çeşitliliği sağlamaktır. Sonucunda, genetik olarak birbirinden farklı dört yeni hücre oluşur.
- 🥚 Eşeyli Üreme: Dişi ve erkek üreme hücrelerinin birleşmesiyle gerçekleşir. Genetik çeşitlilik sağlar. Örnekler: İnsanlar, hayvanlar, çiçekli bitkiler.
- 🌵 Eşeysiz Üreme: Tek bir ata bireyden yeni bireylerin oluşmasıdır. Genetik çeşitlilik sağlamaz. Örnekler: Bakteriler, bazı bitkiler (çilek, patates).
🌍 Kalıtım
- 🧬 Gen: DNA üzerinde belirli bir özelliği (örneğin, göz rengi) belirleyen bölümdür.
- 🧪 Kromozom: DNA'nın proteinlerle sarılıp yoğunlaşmış halidir. İnsanlarda 46 kromozom bulunur (23 çift).
- 🧫 Dominant (Baskın) Gen: Etkisini her durumda gösteren gendir. Büyük harfle (A) gösterilir.
- 🔬 Resesif (Çekinik) Gen: Etkisini sadece homozigot durumda (aa) gösteren gendir. Küçük harfle (a) gösterilir.
- 👪 Genotip: Bir bireyin genetik yapısıdır (AA, Aa, aa).
- 👁️ Fenotip: Bir bireyin dış görünüşüdür (mavi göz, kahverengi saç).
♻️ Ekosistem Ekolojisi
- ☀️ Üreticiler: Kendi besinini üreten canlılardır (bitkiler, algler). Fotosentez yaparlar.
- 🐛 Tüketiciler: Besinini dışarıdan alan canlılardır (hayvanlar). Otçullar (ot yiyenler), etçiller (et yiyenler), hepçiller (hem ot hem et yiyenler) olarak ayrılırlar.
- 🍄 Ayrıştırıcılar: Ölü organizmaları parçalayarak madde döngüsüne katkıda bulunan canlılardır (mantarlar, bakteriler).
- 🕸️ Besin Zinciri: Canlılar arasındaki beslenme ilişkisini gösteren sıralamadır.
- 🌍 Besin Ağı: Birden fazla besin zincirinin birleşmesiyle oluşan daha karmaşık yapıdır.
✍️ Örnek Soru ve Cevaplar
Soru 1:
Mitoz ve mayoz arasındaki farkları yazınız.
Cevap:
- 🌱 Mitoz: Vücut hücrelerinde görülür, 2 hücre oluşur, genetik çeşitlilik yoktur.
- 🌸 Mayoz: Üreme hücrelerinde görülür, 4 hücre oluşur, genetik çeşitlilik vardır.
Soru 2:
Bir bitki hücresinde gerçekleşen fotosentez olayını açıklayınız.
Cevap:
Bitkiler, klorofil pigmenti sayesinde güneş ışığını kullanarak karbondioksit ve suyu glikoza (şeker) dönüştürürler. Bu olay sırasında oksijen de üretilir. Denklemi şu şekildedir: Karbondioksit + Su + Güneş Işığı → Glikoz + Oksijen.
Soru 3:
Besin zinciri ve besin ağı arasındaki farkı açıklayınız.
Cevap:
Besin zinciri, canlılar arasındaki basit bir beslenme ilişkisini gösterirken, besin ağı birden fazla besin zincirinin birleşmesiyle oluşan daha karmaşık bir yapıdır. Besin ağı, ekosistemdeki canlılar arasındaki etkileşimi daha iyi yansıtır.
Umarım bu örnek sorular ve açıklamalar, biyoloji yazılısına hazırlanmanıza yardımcı olur. Başarılar!
