🧠 10. Sınıf Felsefe 2. Dönem 1. Yazılıya Hazırlık: 5. Senaryo
Bu senaryo, felsefe yazılısına hazırlanırken karşılaşabileceğin olası soru tiplerini ve konuları kapsar. Unutma, felsefe düşünmektir! Bu senaryoyu dikkatlice inceleyerek hem bilgini tazele hem de farklı bakış açıları kazan.
💡 Bilgi Felsefesi (Epistemoloji)
Bilgi felsefesi, bilginin ne olduğunu, nasıl elde edildiğini ve sınırlarının neler olduğunu inceler.
- ❓ Bilgi Nedir? Bilgi, doğruluk değeri taşıyan, gerekçelendirilmiş inançtır. Yani, bir şeyin bilgi olması için doğru olması, inanılması ve bu inancın bir dayanağının olması gerekir.
- 🍎 Bilgi Türleri:
- 📌 Olgusal Bilgi: Dünyayla ilgili, deneyimle elde edilen bilgilerdir. Örneğin, "Güneş doğudan doğar."
- 🧩 Kavramsal Bilgi: Kavramların anlamlarını bilmektir. Örneğin, "Adalet nedir?"
- 🛠️ Pratik Bilgi: Bir şeyi nasıl yapacağımızı bilmektir. Örneğin, "Bisiklet sürmeyi bilmek."
- 🤔 Bilgi Kaynakları:
- 👁️ Duyu Deneyimi (Empirizm): Bilginin temel kaynağının duyular olduğunu savunur. Temsilcileri: John Locke, David Hume.
- 🧠 Akıl (Rasyonalizm): Bilginin akıldan geldiğini, doğuştan fikirlerin var olduğunu savunur. Temsilcileri: Platon, Descartes.
- 🌟 Sezgi (Entüisyonizm): Bilginin sezgiler yoluyla, ani bir kavrayışla elde edildiğini savunur. Temsilcisi: Henri Bergson.
- ⛔ Şüphecilik (Septisizm): Bilginin mümkün olmadığını veya elde edilemeyeceğini savunur. Temsilcileri: Pyrrhon, Timon.
🎭 Varlık Felsefesi (Ontoloji)
Varlık felsefesi, varlığın ne olduğunu, temel özelliklerini ve var olanların çeşitliliğini inceler.
- 🌍 Varlık Nedir? Varlık, var olan her şeydir. Somut (elle tutulur) veya soyut (düşünce) olabilir.
- 🧱 Varlık Türleri:
- 🌳 Gerçek Varlık: Dış dünyada bağımsız olarak var olan şeylerdir. Örneğin, ağaçlar, insanlar.
- 💭 İdeal Varlık: Zihinde var olan, düşünce ürünü olan şeylerdir. Örneğin, sayılar, kavramlar.
- ❓ Varlığın Temel Sorunları:
- 🧩 Varlığın Birliği-Çokluğu Sorunu: Evrenin temelinde tek bir madde mi var, yoksa birden çok madde mi?
- 🔄 Değişim Sorunu: Varlık sürekli değişiyor mu, yoksa değişmeyen bir özü var mı?
📜 Ahlak Felsefesi (Etik)
Ahlak felsefesi, doğru ve yanlışın ne olduğunu, iyi ve kötü arasındaki farkı, ahlaki değerleri ve ilkeleri inceler.
- ⚖️ Ahlak Nedir? Ahlak, bir toplumda veya grupta kabul gören davranış kuralları ve değerleridir.
- 🍎 Ahlaki Eylemin Amacı:
- hedonizm: hazza ulaşmak
- faydacılık: çoğunluğun mutluluğunu sağlamak
- ödev ahlakı: ahlaki kurallara uymak (Kant)
- ❓ Evrensel Ahlak Yasası Mümkün mü? Bu, ahlak felsefesinin temel sorularından biridir. Kimi filozoflar evrensel ahlak yasasının mümkün olduğunu savunurken, kimileri kültürel farklılıklar nedeniyle bunun mümkün olmadığını ileri sürer.
Bu senaryo, yazılıda çıkabilecek konuların sadece bir özetidir. Daha detaylı çalışmak ve farklı kaynaklardan yararlanmak, sınavda daha başarılı olmanı sağlayacaktır. Başarılar!
