🌈 11. Sınıf Fizik 2. Dönem 1. Yazılıya Hazırlık: 6. Senaryo MEB Soruları
Merhaba gençler! Fizik yazılısı yaklaşıyor ve biraz stresli olabilirsiniz. Ama merak etmeyin, bu yazıda MEB'in hazırladığı 6. senaryoya uygun sorularla, konuları tekrar ederek ve bol bol örnek çözerek bu sınavı kolayca atlatacağız. Hazırsanız başlayalım!
💡 1. Bölüm: Elektrik Alan ve Potansiyel
Elektrik alan ve potansiyel, fiziğin temel kavramlarından. Bu bölümde, yüklerin birbirine uyguladığı kuvveti ve bu kuvvetin etkilerini inceleyeceğiz.
- ⚡ Elektrik Yükü: Maddenin temel özelliklerinden biridir. Pozitif (+) ve negatif (-) olmak üzere iki türü vardır. Aynı cins yükler birbirini iterken, zıt cins yükler birbirini çeker.
- 🔌 Elektrik Alan: Bir elektrik yükünün etrafında oluşturduğu ve başka bir yüke kuvvet uygulayabildiği bölgedir. Elektrik alan, vektörel bir büyüklüktür, yani hem büyüklüğü hem de yönü vardır.
- 🔋 Elektrik Potansiyel: Bir elektrik yükünü sonsuzdan bir noktaya getirmek için yapılması gereken işin, yük miktarına oranıdır. Elektrik potansiyeli, skaler bir büyüklüktür, yani sadece büyüklüğü vardır.
Örnek Soru: +q ve -q yükleri arasındaki elektrik alan çizgilerini çiziniz ve elektrik potansiyelinin en yüksek olduğu noktayı belirtiniz.
Çözüm: Elektrik alan çizgileri, pozitif yükten negatif yüke doğru çizilir. Elektrik potansiyeli, pozitif yüke yakın noktalarda daha yüksek, negatif yüke yakın noktalarda daha düşüktür.
🔬 2. Bölüm: Manyetik Alan ve Kuvvet
Mıknatısların ve hareketli yüklerin oluşturduğu manyetik alanı ve bu alanın etkilerini bu bölümde inceleyeceğiz.
- 🧲 Mıknatıs: Demir, nikel, kobalt gibi maddeleri çeken ve manyetik alan oluşturan cisimlerdir. Mıknatısların N (Kuzey) ve S (Güney) olmak üzere iki kutbu vardır. Aynı kutuplar birbirini iterken, zıt kutuplar birbirini çeker.
- 🧭 Manyetik Alan: Hareketli elektrik yüklerinin veya mıknatısların etrafında oluşturduğu ve başka bir hareketli yüke veya mıknatısa kuvvet uygulayabildiği bölgedir. Manyetik alan, vektörel bir büyüklüktür.
- 🔩 Manyetik Kuvvet: Bir manyetik alan içinde hareket eden bir elektrik yüküne veya bir akım taşıyan tele etki eden kuvvettir. Manyetik kuvvetin yönü, yükün hızına ve manyetik alanın yönüne diktir.
Örnek Soru: Düz bir telden geçen akımın oluşturduğu manyetik alanın yönünü ve büyüklüğünü belirleyiniz.
Çözüm: Sağ el kuralına göre, başparmağımız akım yönünü gösterdiğinde, diğer parmaklarımız manyetik alanın yönünü gösterir. Manyetik alanın büyüklüğü, akım şiddetiyle doğru orantılı, tele olan uzaklıkla ters orantılıdır.
🌀 3. Bölüm: Elektromanyetik İndüksiyon
Manyetik alanın değişimiyle elektrik akımı oluşturulması olayını ve bu olayın uygulamalarını bu bölümde inceleyeceğiz.
- 🔄 Elektromanyetik İndüksiyon: Bir iletken telin içinden geçen manyetik akının değişmesi sonucu, telde bir elektromotor kuvveti (EMK) oluşması olayıdır. Bu EMK, telde bir akım oluşturabilir.
- 🔌 Faraday Yasası: İndüklenen EMK'nın, manyetik akının değişim hızıyla orantılı olduğunu ifade eder.
- 🔋 Lenz Yasası: İndüklenen akımın yönünün, manyetik akı değişimine karşı koyacak şekilde olduğunu ifade eder.
Örnek Soru: Bir bobinin içinden geçen manyetik alanın zamanla değişmesi durumunda, bobinde indüklenen EMK'yı hesaplayınız.
Çözüm: Faraday Yasası'na göre, indüklenen EMK, manyetik akının değişim hızıyla orantılıdır. Lenz Yasası'na göre, indüklenen akımın yönü, manyetik akı değişimine karşı koyacak şekildedir.
Unutmayın, bol bol soru çözmek ve konuları tekrar etmek başarının anahtarıdır. Sınavda hepinize başarılar!
