📚 11. Sınıf Psikoloji 2. Dönem 1. Yazılı Konularına Genel Bakış 🎯
Bu içerik, 11. sınıf psikoloji dersinin 2. dönem 1. yazılı sınavında karşılaşabileceğiniz temel konuları kapsamaktadır. Konuları anlamanıza ve önemli noktaları hatırlamanıza yardımcı olacak şekilde hazırlanmıştır.
🧠 ÖĞRENME, BELLEK, DÜŞÜNME, DİL VE ZEKÂ
📌 Öğrenme Psikolojisi
Öğrenme, yaşantılar ve tekrarlar sonucunda davranışlarda meydana gelen nispeten kalıcı değişikliklerdir.
- ✅ Klasik Koşullanma (Ivan Pavlov): Doğal bir uyaran ile nötr bir uyaranın eşleştirilmesi sonucu öğrenme. (Örn: Zil sesi ve yemek)
- ✅ Edimsel Koşullanma (B.F. Skinner): Davranışların sonuçlarına göre şekillenmesi. (Örn: Ödül ve ceza sistemi)
- ✅ Bilişsel Öğrenme: Gözlem, model alma ve içgörüsel öğrenmeyi kapsar. (Albert Bandura'nın Sosyal Öğrenme Kuramı)
💾 Bellek (Hafıza)
Bilgilerin kodlanması, depolanması ve geri getirilmesi süreçlerini içerir.
- ➡️ Duyusal Bellek: Çok kısa sürelidir (1-2 saniye).
- ➡️ Kısa Süreli Bellek (İşleyen Bellek): Sınırlı kapasite, yaklaşık 20 saniye.
- ➡️ Uzun Süreli Bellek: Sınırsız kapasite ve süre. (Anılar, bilgiler burada saklanır)
Unutmanın nedenleri arasında; ket vurma, bozulma, motivasyon eksikliği ve yanlış kodlama sayılabilir.
🤔 Düşünme ve Problem Çözme
Düşünme, zihinsel süreçlerle bilgileri işleme, anlamlandırma ve yorumlama etkinliğidir.
- 🎯 Kavram Oluşturma: Ortak özellikteki nesne ve olayları gruplama.
- 🎯 Problem Çözme Yöntemleri:
- Deneme-yanılma
- Algoritma (Adım adım çözüm)
- Sezgi (İçgörüsel çözüm)
🗣️ Dil
Dil, düşünce ve iletişimin temel aracıdır. Sözcük dağarcığı, dilbilgisi kuralları ve sözel ifade önemlidir. Sapir-Whorf Hipotezi'ne göre, kullandığımız dil düşünce yapımızı etkiler.
🧠 Zekâ
Zekâ, soyut düşünme, problem çözme, öğrenme ve çevreye uyum sağlama yeteneğidir.
- 📊 Zekâ Kuramları:
- Çoklu Zekâ Kuramı (Howard Gardner): Sözel, mantıksal, görsel, müzikal gibi farklı zekâ türleri.
- Duygusal Zekâ (Daniel Goleman): Kendi ve başkalarının duygularını anlama ve yönetme becerisi.
😊 GÜDÜLENME VE DUYGULAR
🏃♂️ Güdülenme (Motivasyon)
Davranışı başlatan, yönlendiren ve sürdüren içsel süreçtir.
- 🔺 Fizyolojik Güdüler: Açlık, susuzluk, uyku. (Homeostasi - iç denge)
- 🔺 Sosyal Güdüler: Başarı, ait olma, sevgi.
- 🔺 İçgüdü Kuramı: Doğuştan gelen davranış kalıpları.
- 🔺 Dürtü Kuramı: Fizyolojik dengesizlikten kaynaklanan gerginlik ve bu gerginliği giderme isteği.
❤️ Duygular
Duygu, bir olay veya durum karşısında yaşanan öznitelik ve fizyolojik tepkiler bütünüdür.
- 🧪 Duygu Kuramları:
- James-Lange Kuramı: Önce fizyolojik tepki, sonra duygu. ("Koşuyorum, o halde korkuyorum")
- Cannon-Bard Kuramı: Fizyolojik tepki ve duygu aynı anda oluşur.
- Schachter-Singer Kuramı (İki Etmen Kuramı): Fizyolojik uyarılma + Bilişsel yorumlama = Duygu
- 😊 Temel Duygular: Mutluluk, üzüntü, korku, öfke, şaşkınlık, iğrenme.
💡 Yazılıda Çıkabilecek Önemli Soru Tipleri
- 📖 Tanım ve Kavram Soruları: Öğrenme türleri, bellek türleri, zekâ kuramları gibi temel kavramların tanımlarını bilmek önemli.
- 🔄 Karşılaştırma Soruları: Klasik ve edimsel koşullanma arasındaki farklar veya farklı duygu kuramlarını karşılaştırma.
- 🎭 Örnek Olay Analizi: Verilen bir durumu psikolojik kavramlarla açıklama. (Örn: Bir kişinin neden unuttuğunu bellek süreçleriyle açıklamak)
💡 Başarı İpucu: Konuları önce ana hatlarıyla öğrenin, ardından detaylara inin. Kavramları kendi cümlelerinizle ifade etmeye çalışın ve bol bol örnek verin. Bu, konuyu daha iyi anlamanızı ve kalıcı öğrenmenizi sağlayacaktır. Sınavda soruları dikkatlice okuyup, istenileni tam olarak cevapladığınızdan emin olun. Hepinize başarılar! 🍀
