📚 12. Sınıf Fizik 2. Dönem 2. Yazılı 6. Senaryo
💡 Elektrik Alan ve Potansiyel
Elektrik alan, bir elektrik yükünün etrafında oluşturduğu ve başka bir yüke kuvvet uygulayabilen bir alandır. Elektrik potansiyeli ise, birim yük başına düşen potansiyel enerjidir.
- ⚡ Elektrik Alan (E): Birim pozitif yüke etki eden kuvvettir. Vektörel bir büyüklüktür ve birimi Newton/Coulomb (N/C) veya Volt/metre (V/m)'dir.
- 🔋 Elektrik Potansiyeli (V): Birim pozitif yükü sonsuzdan bir noktaya getirmek için yapılması gereken iştir. Skaler bir büyüklüktür ve birimi Volt (V)'tur.
Formüller:
- 🧮 Elektrik Alan: E = kQ/r² (k: Coulomb sabiti, Q: Yük miktarı, r: Mesafe)
- 🧮 Elektrik Potansiyeli: V = kQ/r
🧲 Manyetik Alan
Hareketli elektrik yükleri (akım) tarafından oluşturulan alandır. Manyetik alan, manyetik kuvvet uygulayarak diğer hareketli yükleri veya manyetik malzemeleri etkiler.
- 🧭 Manyetik Alan (B): Manyetik kuvvetin etkisini gösteren vektörel bir büyüklüktür. Birimi Tesla (T)'dır.
- 🔄 Manyetik Kuvvet: Hareketli bir yüke manyetik alan tarafından uygulanan kuvvettir. F = qvBsinθ (q: Yük miktarı, v: Hız, B: Manyetik alan, θ: Hız ile manyetik alan arasındaki açı)
🌊 Elektromanyetik İndüksiyon
Değişen manyetik alanın bir iletkende elektrik akımı oluşturmasıdır. Bu olay, elektrik motorları, jeneratörler ve transformatörler gibi birçok cihazın temelini oluşturur.
- 🔄 Faraday Yasası: İndüklenen elektromotor kuvveti (EMK), manyetik akı değişim hızına eşittir. ε = -N(ΔΦ/Δt) (N: Sarım sayısı, ΔΦ: Manyetik akı değişimi, Δt: Zaman değişimi)
- ⚡ Lenz Yasası: İndüklenen akımın yönü, kendisini oluşturan manyetik akı değişimine karşı koyacak şekildedir.
💡 Alternatif Akım
Zamanla yönü ve şiddeti değişen akımdır. Şebeke elektriği alternatif akım ile sağlanır.
- 📈 Alternatif Akım (AA): Sinüzoidal bir şekilde değişen akımdır. i(t) = Imax * sin(ωt) (Imax: Maksimum akım, ω: Açısal frekans, t: Zaman)
- ⚡ Etkin Değer: Alternatif akımın bir dirençte aynı sürede doğru akımın ürettiği ısıyı üreten değeridir. Ietkin = Imax / √2
⚛️ Atom Fiziği
Atomların yapısını, özelliklerini ve etkileşimlerini inceleyen fizik dalıdır.
- 🌟 Bohr Atom Modeli: Elektronların çekirdek etrafında belirli enerji seviyelerinde (yörüngelerde) döndüğünü varsayar.
- ✨ Uyarılma: Bir atomun elektronunun daha yüksek bir enerji seviyesine geçmesidir.
- 💥 Işıma: Bir atomun elektronunun daha düşük bir enerji seviyesine inerken foton yaymasıdır.
☢️ Radyoaktivite
Kararsız atom çekirdeklerinin kendiliğinden parçacık veya enerji yayarak daha kararlı hale gelmesidir.
- α Alfa (α) Bozunması: Helyum çekirdeği (2 proton ve 2 nötron) yayılmasıdır.
- β Beta (β) Bozunması: Bir nötronun protona dönüşerek elektron (β-) veya bir protonun nötrona dönüşerek pozitron (β+) yaymasıdır.
- γ Gama (γ) Işıması: Yüksek enerjili elektromanyetik dalga (foton) yayılmasıdır.
