🚧 2026 TYT Coğrafya: Heyelan Riskini Artıran Beşeri Faktörler
Heyelanlar, doğal afetler arasında yer alır ve can kayıplarına, ekonomik zararlara neden olabilir. Ancak heyelanların oluşmasında sadece doğal faktörler etkili değildir. İnsanların doğaya yaptığı müdahaleler, yani beşeri faktörler de heyelan riskini önemli ölçüde artırabilir. Gelin, bu beşeri faktörlere yakından bakalım:
🏘️ Yanlış Arazi Kullanımı
- 🏠 Plansız Yerleşimler: Özellikle eğimli arazilerde, zemin etüdü yapılmadan inşa edilen evler ve diğer yapılar heyelan riskini artırır. Toprağın taşıma kapasitesini aşan yapılar, zeminin kaymasına neden olabilir.
- 🚜 Tarım Uygulamaları: Eğimli arazilerde yapılan yanlış tarım uygulamaları (örneğin, eğime paralel sürüm yapmak) toprağın yapısını bozarak heyelan riskini artırır.
- 🌲 Orman Tahribi: Ağaçlar, kökleriyle toprağı tutarak erozyonu ve heyelanları önler. Ormanların kesilmesi veya yakılması, toprağın çıplak kalmasına ve heyelan riskinin artmasına neden olur.
⛏️ Madencilik Faaliyetleri
- 🪨 Açık Ocak Madenciliği: Yüzeye yakın madenlerin çıkarılması sırasında yapılan kazılar, yamaçların dengesini bozarak heyelanlara davetiye çıkarabilir.
- 💥 Patlatmalar: Maden ocaklarında yapılan patlatmalar, zeminde titreşimlere neden olarak toprağın kaymasına yol açabilir.
🚧 Altyapı Çalışmaları
- 🛣️ Yol ve Demiryolu İnşaatı: Eğimli arazilerde yapılan yol ve demiryolu inşaatları sırasında yapılan kazılar ve dolgular, yamaçların dengesini bozarak heyelan riskini artırır. Özellikle yetersiz drenaj sistemleri, suyun toprak içinde birikmesine ve heyelanların oluşmasına neden olabilir.
- 💧 Baraj İnşaatları: Barajların yapımı sırasında oluşan su basıncı, çevredeki yamaçların dengesini bozarak heyelanlara neden olabilir.
🗑️ Atık Depolama
- ☣️ Düzensiz Depolama: Evsel ve endüstriyel atıkların düzensiz bir şekilde depolanması, toprağın yapısını bozarak ve zemine sızan sıvılarla kayganlaştırarak heyelan riskini artırır.
🏞️ Dere Yataklarının Değiştirilmesi
- 🌊 Yanlış Müdahaleler: Dere yataklarının değiştirilmesi veya daraltılması, suyun akış rejimini bozarak çevredeki yamaçların dengesini bozabilir ve heyelanlara neden olabilir.
Unutmayalım ki, heyelan riskini azaltmak için doğal çevreye saygılı olmak, planlı yerleşimler kurmak, doğru tarım teknikleri uygulamak ve ormanları korumak büyük önem taşır.
