6. Sınıf Dengelenmiş ve Dengelenmemiş Kuvvetler Arasındaki Fark Nedir?

Question

Dengelenmiş kuvvetlerde cisim ya durur ya da sabit hızla hareket eder, çünkü net kuvvet sıfırdır. Dengelenmemiş kuvvetlerde ise net kuvvet sıfırdan farklı olduğu için cisim ya hızlanır, ya yavaşlar ya da yön değiştirir. Bu temel farkı bir türlü aklımda tutamıyorum.

Answer 1

Kuvvetler, cisimlerin hareket durumlarını değiştiren etkilerdir. Bu kuvvetler dengelenmiş veya dengelenmemiş olabilir. İkisi arasındaki temel fark, cismin hareket durumunda bir değişiklik olup olmamasıdır.

Dengelenmiş Kuvvetler

Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise yani eşit büyüklükte ve zıt yönlü kuvvetler varsa, bunlara dengelenmiş kuvvetler denir.

• Hareket durumu değişmez: Duran bir cisim durmaya, hareketli bir cisim aynı hızla hareket etmeye devam eder.
• Bileşke kuvvet sıfırdır: \( \vec{R} = 0 \)

Örnek: Masanın üzerinde duran kitaba etki eden yer çekimi kuvveti (aşağıya doğru) ile masanın uyguladığı normal kuvvet (yukarıya doğru) eşittir. Bu yüzden kitap hareket etmez.

Dengelenmemiş Kuvvetler

Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi sıfırdan farklı ise yani kuvvetler birbirini dengelemiyorsa, bunlara dengelenmemiş kuvvetler denir.

• Hareket durumu değişir: Duran bir cisim harekete geçer, hareketli bir cismin hızı artar, azalır veya yönü değişir.
• Bileşke kuvvet sıfırdan farklıdır: \( \vec{R} \neq 0 \)

Örnek: Halat çekme oyununda, bir takım diğerinden daha fazla kuvvet uygularsa, halat ve oyuncular uygulanan net kuvvet yönünde hareket eder.

Farkları Özetleyelim

• Hareket: Dengelenmiş kuvvetlerde hareket değişikliği olmaz, dengelenmemiş kuvvetlerde olur.
• Bileşke Kuvvet: Dengelenmiş kuvvetlerde bileşke sıfırdır, dengelenmemiş kuvvetlerde sıfırdan farklıdır.
• Cisme Etkisi: Dengelenmiş kuvvetler cisimde şekil değişikliği yapabilir (örneğin sıkıştırılan yay), dengelenmemiş kuvvetler ise ivmelenmeye neden olur.

Answer 2

6. Sınıf Dengelenmiş ve Dengelenmemiş Kuvvetler Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Bir kitap, masa üzerinde sabit hızla hareket etmektedir. Bu kitaba etki eden kuvvetlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Kitaba etki eden net kuvvet sıfırdan farklıdır.
b) Kitap dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.
c) Kitabın hızı sürekli artmaktadır.
d) Kitaba etki eden sürtünme kuvveti yoktur.
Cevap: b) Kitap dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.
Çözüm: Sabit hızla hareket eden bir cisme etki eden net kuvvet sıfırdır. Bu durumda cismin üzerindeki kuvvetler dengelenmiştir.

Soru 2: Duvarda asılı duran bir tablo için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
a) Dengelenmemiş kuvvetler etkisindedir çünkü hareket etmemektedir.
b) Dengelenmiş kuvvetler etkisindedir çünkü hareketsiz durmaktadır.
c) Net kuvvet aşağı yönlüdür.
d) Yer çekimi kuvveti, ipin uyguladığı kuvvetten büyüktür.
Cevap: b) Dengelenmiş kuvvetler etkisindedir çünkü hareketsiz durmaktadır.
Çözüm: Hareketsiz (durgun) bir cismin üzerindeki net kuvvet sıfırdır. Tabloyu aşağı çeken yer çekimi kuvveti ile yukarı çeken ip gerilme kuvveti birbirini dengeler.

Soru 3: Aşağıdaki durumların hangisinde cisme etki eden net kuvvet sıfırdan farklıdır ve cisim dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindedir?
a) Rafta duran bir vazo
b) Yatay bir yolda sabit hızla giden araba
c) Havaya atılan ve yükselmekte olan top
d) Üzerine kuvvet uygulanmasına rağmen hareket etmeyen kutu
Cevap: c) Havaya atılan ve yükselmekte olan top
Çözüm: Yükselmekte olan topun hızı azalmaktadır. Bu, net kuvvetin sıfır olmadığını (ağırlık kuvveti, itme kuvvetinden büyük olduğu için) ve dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde olduğunu gösterir.

Soru 4: Düz bir yolda ilerleyen bir otomobil, yeşil ışık yandığında hareket etmeye başlıyor. Otomobilin hareketinin başlangıcı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a) Motorun uyguladığı kuvvet, sürtünme kuvvetine eşittir.
b) Net kuvvet sıfırdır.
c) Dengelenmiş kuvvetler etkisinde harekete geçmiştir.
d) Motorun uyguladığı kuvvet, sürtünme kuvvetinden büyüktür.
Cevap: d) Motorun uyguladığı kuvvet, sürtünme kuvvetinden büyüktür.
Çözüm: Hareketin başlangıcında, ivmelenen bir cisim için net kuvvet sıfırdan farklıdır. Bu, motor kuvvetinin (ileri yönlü), sürtünme kuvvetine (geri yönlü) göre daha büyük olduğu anlamına gelir. Dengelenmemiş kuvvetler söz konusudur.