🌍 9. Sınıf Coğrafya: Paralel ve Meridyenlerin Özellikleri (Ders Notu)
🧭 Paralellerin Özellikleri
- 🌍 Paralel Nedir? Yeryüzünde Ekvator'a paralel olarak geçtiği varsayılan hayali çemberlerdir.
- 📏 Başlangıç Paraleli: Ekvator (0°). Ekvator, Dünya'yı Kuzey ve Güney Yarım Küre olmak üzere iki eşit parçaya böler.
- 📈 Paralel Dereceleri: Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe paralellerin boyları kısalır. 90 tane Kuzey Yarım Küre'de, 90 tane Güney Yarım Küre'de olmak üzere toplam 180 tane paralel vardır.
- ☀️ Önemli Paraleller:
- Yengeç Dönencesi (23° 27' Kuzey)
- Oğlak Dönencesi (23° 27' Güney)
- Kuzey Kutup Dairesi (66° 33' Kuzey)
- Güney Kutup Dairesi (66° 33' Güney)
- 📍 Paralellerin Özellikleri:
- ➡️ Paraleller doğu-batı yönünde uzanır.
- ↔️ Birbirleriyle kesişmezler.
- 📏 Paraleller arası mesafe her yerde yaklaşık 111 km'dir.
🧭 Meridyenlerin Özellikleri
- 🌎 Meridyen Nedir? Kutup noktalarını birleştiren, Ekvator'u dik kesen hayali yarım çemberlerdir.
- 📍 Başlangıç Meridyeni: Greenwich (0°). İngiltere'nin Greenwich kasabasından geçer.
- 🔢 Meridyen Dereceleri: 180 tane Doğu Yarım Küre'de, 180 tane Batı Yarım Küre'de olmak üzere toplam 360 tane meridyen vardır.
- 🤝 Karşıt Meridyen: Her meridyenin karşıtı, 180° meridyenidir. Bir meridyen ve karşıt meridyeni birleşerek bir tam daire oluşturur.
- 📍 Meridyenlerin Özellikleri:
- ⬆️ Meridyenler kuzey-güney yönünde uzanır.
- 🤝 Bütün meridyenler kutup noktalarında birleşir.
- 📏 Meridyenler arası mesafe sadece Ekvator üzerinde 111 km'dir. Kutuplara doğru gidildikçe bu mesafe azalır.
- ⏰ Aynı meridyen üzerinde bulunan her yerin yerel saati aynıdır.
- ☀️ Güneşin karşısından aynı anda geçerler.
💡 Paralel ve Meridyenlerin Önemi
Paralel ve meridyenler, yeryüzündeki herhangi bir noktanın konumunu belirlememize, saat dilimlerini hesaplamamıza ve harita çiziminde bize yardımcı olurlar.
📝 Çözümlü Örnek
Soru: 40° Kuzey paraleli ile 30° Doğu meridyeninin kesiştiği noktanın koordinatları nedir?
Cevap: 40° Kuzey, 30° Doğu
Soru: Ankara hangi paralel ve meridyenler üzerinde yer alır?
Cevap: Ankara yaklaşık olarak 40° Kuzey paraleli ve 33° Doğu meridyeni üzerinde yer alır.
