Rüzgar, atmosferdeki basınç farklılıklarından kaynaklanan hava hareketidir. Ancak rüzgarın yönü, sadece basınç farkıyla değil, çeşitli faktörlerin karmaşık etkileşimiyle belirlenir. Bu faktörler, rüzgarın hangi yöne eseceğini, hızını ve karakterini doğrudan etkiler.
Rüzgarın temel nedeni, yüksek basınç alanlarından alçak basınç alanlarına doğru olan hava akımıdır. Basınç farkı ne kadar büyükse, rüzgar o kadar hızlı eser. Bu farka basınç gradyanı denir.
Dünya'nın dönüşü, rüzgarların yönünü saptırır. Bu etkiye Coriolis etkisi denir. Kuzey Yarımküre'de rüzgarlar sağa, Güney Yarımküre'de ise sola doğru sapar. Coriolis etkisi, özellikle büyük ölçekli rüzgarlar (örneğin, ticaret rüzgarları ve batı rüzgarları) üzerinde belirgindir.
Dağlar, vadiler ve diğer yer şekilleri, rüzgarın yönünü ve hızını önemli ölçüde etkileyebilir. Dağlar, rüzgarın önünde bir engel oluşturarak yükselmesine neden olabilir (orografik yükselim). Vadiler ise rüzgarın yönünü belirli bir yöne doğru kanalize edebilir.
Güneş ışınlarının farklı yüzeyleri farklı şekillerde ısıtması, yerel basınç farklılıklarına ve dolayısıyla rüzgarın yönüne etki eder. Örneğin, gündüz denizden karaya esen deniz meltemleri ve gece karadan denize esen kara meltemleri bu termal farklılıklardan kaynaklanır.
Rüzgar, yeryüzü ile temas ettiğinde sürtünmeye maruz kalır. Bu sürtünme, rüzgarın hızını azaltır ve yönünü değiştirebilir. Sürtünme etkisi, özellikle yeryüzüne yakın seviyelerde daha belirgindir. Bitki örtüsü, binalar ve diğer engeller sürtünmeyi artırarak rüzgarın akışını karmaşıklaştırır.
