Atom yarıçapı, bir atomun çekirdeğinden elektronlarının bulunduğu en dış yörüngeye kadar olan mesafedir. Periyodik tabloda atom yarıçapının nasıl değiştiğini anlamak, elementlerin kimyasal özelliklerini tahmin etmemize yardımcı olur. Atom yarıçapı, periyodik tabloda soldan sağa doğru azalır, yukarıdan aşağıya doğru ise artar.
Periyodik tabloda soldan sağa doğru ilerledikçe, atom numarası (proton sayısı) artar. Bu, çekirdeğin pozitif yükünün artması anlamına gelir. Artan pozitif yük, elektronları daha kuvvetli bir şekilde kendine çeker ve bu da atom yarıçapının küçülmesine neden olur. Elektron sayısı da artar ancak elektronlar aynı enerji seviyesinde (aynı periyotta) kaldığı için çekirdeğin çekim gücü baskın gelir.
Periyodik tabloda yukarıdan aşağıya doğru ilerledikçe, atom numarası ve enerji seviyesi (periyot numarası) artar. Her yeni periyot, elektronların çekirdekten daha uzakta bulunan yeni bir enerji seviyesine yerleşmesi anlamına gelir. Bu durum, çekirdeğin çekim gücüne rağmen atom yarıçapının belirgin şekilde artmasına neden olur. İç katmanlardaki elektronlar, dış katmanlardaki elektronları çekirdekten bir miktar korur (ekranlama etkisi). Bu ekranlama etkisi de yarıçapın artmasına katkıda bulunur.
Aşağıdaki elementleri atom yarıçaplarına göre sıralayınız:
Oksijen (O), Kükürt (S), Selenyum (Se)
Çözüm:
Bu elementler aynı grupta (6A) yer almaktadır. Dolayısıyla yukarıdan aşağıya doğru atom yarıçapı artar.
Bu nedenle atom yarıçapı sıralaması: O < S < Se şeklindedir.
Aşağıdaki elementleri atom yarıçaplarına göre sıralayınız:
Sodyum (Na), Magnezyum (Mg), Alüminyum (Al)
Çözüm:
Bu elementler aynı periyotta (3. periyot) yer almaktadır. Dolayısıyla soldan sağa doğru atom yarıçapı azalır.
Bu nedenle atom yarıçapı sıralaması: Al < Mg < Na şeklindedir.
