🧪 AYT Biyoloji: Kollenkima ve Destek Doku Nedir?
Bitkilerin dik durmasını sağlayan, onlara esneklik kazandıran yapılara destek doku denir. Bu doku, bitkinin genç kısımlarında ve otsu gövdelerinde daha yaygındır. Temel olarak iki çeşidi bulunur: Kollenkima ve Sklerenkima.
🌱 Kollenkima (Pekiştirme Dokusu)
- 💪 Görevi: Bitkiye esneklik ve dayanıklılık sağlar. Özellikle genç sürgünlerde ve yaprak saplarında bulunur.
- 🧱 Hücre Yapısı: Canlı hücrelerden oluşur. Hücre çeperleri selüloz ve pektin birikimiyle kalınlaşmıştır, ancak bu kalınlaşma her yerde eşit değildir. Bu неравномерное kalınlaşma, bitkiye esneklik kazandırır.
- 📍 Bulunduğu Yerler: Genellikle yaprak saplarında, genç gövdelerde ve çiçek saplarında bulunur. Bitkinin büyüyen kısımlarında destek sağlar.
- 🌿 Özellikleri:
- ☀️ Fotosentez yapabilirler (kloroplast içerirlerse).
- 🌱 Büyüme ve gelişme sırasında esneklik sağlarlar.
- 💧 Su ve besin taşınmasında rol oynayabilirler.
🧫 Sklerenkima (Sert Doku)
- 🧱 Görevi: Bitkiye sertlik ve dayanıklılık sağlar. Olgunlaşmış bitki kısımlarında daha yaygındır.
- 💀 Hücre Yapısı: Genellikle ölü hücrelerden oluşur. Hücre çeperleri lignin birikimiyle kalınlaşmıştır. Lignin, hücre çeperine sertlik ve su geçirmezlik özelliği kazandırır.
- 📍 Bulunduğu Yerler: Gövde, kök, tohum kabukları ve odunsu bitki kısımlarında bulunur.
- 🌿 Çeşitleri:
- 🧶 Lifler (Sklerenkima Lifleri): Uzun ve ince hücrelerdir. Özellikle tekstil endüstrisinde kullanılan keten ve kenevir lifleri, sklerenkima lifleridir.
- 石 Taş Hücreleri (Skleritler): Kısa ve geniş hücrelerdir. Armut meyvesinin etli kısmında ve ceviz kabuğunda bulunurlar.
❓ Kollenkima ve Destek Doku ile İlgili En Çok Çıkan Sorular
Şimdi de AYT Biyoloji sınavında kollenkima ve destek doku ile ilgili en çok karşılaşılan soru tiplerine göz atalım.
Soru 1:
Aşağıdakilerden hangisi kollenkima dokusunun özelliklerinden biri değildir?
- A) Canlı hücrelerden oluşması
- B) Hücre çeperinde selüloz ve pektin bulunması
- C) Esneklik sağlaması
- D) Hücre çeperinin her yerinde eşit kalınlıkta olması
- E) Genç sürgünlerde bulunması
Doğru Cevap: D) Hücre çeperinin her yerinde eşit kalınlıkta olması. (Kollenkima hücrelerinin çeperleri неравномерное kalınlaşmıştır.)
Soru 2:
Sklerenkima dokusu ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
- A) Sadece genç bitki kısımlarında bulunur.
- B) Hücreleri canlıdır ve fotosentez yapabilir.
- C) Hücre çeperinde lignin bulunur ve bu madde hücreye sertlik kazandırır.
- D) Hücre çeperi selülozdan oluşmuştur.
- E) Esneklik sağlar.
Doğru Cevap: C) Hücre çeperinde lignin bulunur ve bu madde hücreye sertlik kazandırır.
Soru 3:
Aşağıdakilerden hangisi sklerenkima liflerinin kullanım alanlarından biridir?
- A) İlaç yapımı
- B) Tekstil endüstrisi
- C) Gıda üretimi
- D) Kozmetik sanayi
- E) Boya üretimi
Doğru Cevap: B) Tekstil endüstrisi (Keten ve kenevir lifleri örnek verilebilir.)
Soru 4:
Bir bitkinin gövdesinde, aşağıdaki dokulardan hangisinin bulunması, o bitkinin odunsu bir bitki olduğunu gösterir?
- A) Parankima
- B) Kollenkima
- C) Sklerenkima
- D) Epidermis
- E) Meristem
Doğru Cevap: C) Sklerenkima (Sklerenkima, odunsu bitkilerde sertlik ve dayanıklılık sağlar.)
Soru 5:
Aşağıdaki hücrelerden hangisi, hücre çeperinde lignin birikimi sayesinde sertleşmiş ve ölmüştür?
- A) Kollenkima hücresi
- B) Parankima hücresi
- C) Sklerenkima hücresi
- D) Epidermis hücresi
- E) Meristem hücresi
Doğru Cevap: C) Sklerenkima hücresi
Soru 6:
Aşağıdakilerden hangisi kollenkima ve sklerenkima arasındaki temel farklardan biridir?
- A) Kollenkima canlı, sklerenkima ölü hücrelerden oluşur.
- B) Kollenkima sertlik, sklerenkima esneklik sağlar.
- C) Kollenkima lignin, sklerenkima selüloz içerir.
- D) Kollenkima her yerde, sklerenkima sadece genç bitki kısımlarında bulunur.
- E) Kollenkima fotosentez yapar, sklerenkima yapmaz.
Doğru Cevap: A) Kollenkima canlı, sklerenkima ölü hücrelerden oluşur.
Soru 7:
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi kollenkima ve sklerenkima dokularının bitkilerdeki görevlerini doğru bir şekilde açıklamaktadır?
- A) Her ikisi de fotosentez yapmayı sağlar.
- B) Her ikisi de su ve mineral taşınmasını sağlar.
- C) Her ikisi de bitkiye desteklik ve dayanıklılık sağlar.
- D) Her ikisi de bitkinin büyümesini sağlar.
- E) Her ikisi de bitkiyi zararlı maddelerden korur.
Doğru Cevap: C) Her ikisi de bitkiye desteklik ve dayanıklılık sağlar.
Soru 8:
Aşağıdaki tabloda, kollenkima ve sklerenkima dokularına ait bazı özellikler verilmiştir:
| Özellik | Kollenkima | Sklerenkima |
| ------------------ | ----------- | ----------- |
| Hücre Canlılığı | Canlı | Ölü |
| Hücre Çeperi | Selüloz | Lignin |
| Temel Görev | Esneklik | Sertlik |
Buna göre, yukarıdaki tabloda hangi özelliklerin yerleri değiştirilirse tablo doğru olur?
- A) Hücre Canlılığı ve Hücre Çeperi
- B) Hücre Canlılığı ve Temel Görev
- C) Hücre Çeperi ve Temel Görev
- D) Sadece Hücre Canlılığı
- E) Sadece Temel Görev
Doğru Cevap: Yok. Tablo zaten doğru.
Soru 9:
Aşağıdakilerden hangisi kollenkima dokusunun bulunduğu yerlere örnek olarak verilemez?
- A) Yaprak sapı
- B) Genç gövde
- C) Çiçek sapı
- D) Tohum kabuğu
- E) Bitkinin köşeleri
Doğru Cevap: D) Tohum kabuğu (Tohum kabuğu genellikle sklerenkima dokusundan oluşur.)
Soru 10:
Bitkilerde destek doku çeşitlerinden biri olan sklerenkima, aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması sayesinde bitkiye механическую dayanıklılık sağlar?
- A) Hücreler arası boşlukların fazla olması
- B) Kloroplast içermesi
- C) Hücre çeperinde lignin birikimi olması
- D) Hücrelerinin canlı olması
- E) Su depolama yeteneğine sahip olması
Doğru Cevap: C) Hücre çeperinde lignin birikimi olması
