📜 Bab-ı Ali Baskını (1913)
Bab-ı Ali Baskını, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde, 23 Ocak 1913 tarihinde gerçekleşen bir hükûmet darbesidir. Bu olay, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin, hükûmeti zorla devirerek iktidarı doğrudan ele geçirmesini sağlamıştır.
🎯 Arka Plan: Neden Yaşandı?
- 🛑 Balkan Savaşları'nın Kötü Gidişatı: Osmanlı Devleti, Balkan Savaşları'nda ağır kayıplar veriyordu. Edirne düşmek üzereydi ve halk ile ordu içinde hükûmete karşı büyük bir hoşnutsuzluk vardı.
- 💥 Hükûmetin Barış Görüşmeleri: Kâmil Paşa Hükûmeti, Balkan devletleriyle barış görüşmeleri yapıyordu ve Edirne'yi teslim etmeyi düşünüyordu. Bu durum, vatan toprağını kaybetmek istemeyen İttihatçılar için kabul edilemezdi.
- ⚔️ İttihat ve Terakki'nin Tepkisi: İttihatçılar, "Edirne elden gidiyor!" sloganıyla harekete geçtiler ve hükûmeti "vatan hainliği" ile suçladılar.
💥 Baskın Nasıl Gerçekleşti?
23 Ocak 1913 öğle saatlerinde, bir grup İttihatçı, önderleri Enver Bey ve Talat Bey önderliğinde silahlı bir şekilde Bab-ı Ali'ye (Osmanlı hükûmet binası) yürüdü.
- ➡️ Binaya giren grup, önce Nazım Paşa'yı öldürdü.
- 🚪 Daha sonra Sadrazam Kâmil Paşa'nın odasına girdiler.
- 🔫 Enver Bey, silahını Kâmil Paşa'ya doğrultarak onu istifaya zorladı. Kâmil Paşa, baskı karşısında istifa mektubunu yazmak zorunda kaldı.
- 🏛️ Aynı gün, İttihatçıların desteklediği Mahmut Şevket Paşa sadrazam ilan edildi ve böylece İttihat ve Terakki fiilen iktidarı ele geçirdi.
📌 Sonuçları ve Önemi
- ✅ İktidarın Kesin Olarak Ele Geçirilmesi: Bu baskınla birlikte İttihat ve Terakki, "sorumsuz" bir şekilde (resmi olarak hükûmette olmayarak) ülkeyi yönetmeye başladı. Bu durum, 1918'e kadar sürecek olan tek parti yönetiminin başlangıcı oldu.
- 🔄 Edirne'nin Kurtarılması: Yeni hükûmet, barış görüşmelerini reddetti ve savaşa devam etti. Bu karar, kısa bir süre sonra Edirne'nin geri alınmasını sağladı.
- ⚠️ Siyasi Şiddetin Meşrulaşması: Baskın, Osmanlı siyasi hayatında muhalefeti bastırmak için şiddet ve zor kullanma yöntemini normalleştirdi. Bu, demokratik olmayan bir gelenek başlattı.
- 🌍 Dış Politikada Yalnızlaşma: Büyük devletler bu darbeyi tanımakta güçlük çekti ve Osmanlı Devleti dış politikada daha izole bir hal aldı.
💡 Özetle: Bab-ı Ali Baskını, Osmanlı'da meşrutiyet rejiminin askıya alınması ve asker-sivil bürokrasinin (İttihatçı kadrolar) ülke yönetimine doğrudan el koyması anlamına gelir. Bu olay, Türk siyasi tarihinde demokrasi dışı müdahalelerin önemli bir örneğidir.
