🐠 Balık Kılçığı (Neden-Sonuç Diyagramı) Nedir?
Balık kılçığı diyagramı, bir sorunun temel nedenlerini görsel olarak analiz etmek için kullanılan bir kalite kontrol aracıdır. Bu diyagram, Japon bilim insanı Dr. Kaoru Ishikawa tarafından geliştirildiği için "Ishikawa Diyagramı" olarak da bilinir. Şekil olarak bir balık kılçığına benzediği için bu ismi almıştır.
🎯 Temel Amacı
Bu diyagramın ana amacı, bir soruna yol açan tüm olası nedenleri sistematik bir şekilde gruplandırarak kök nedenin bulunmasını sağlamaktır.
📐 Temel Yapısı
- ➡️ Kafa: Sağ tarafta yer alır ve analiz edilen sorunu temsil eder.
- ➡️ Omurga: Soruna uzanan düz çizgidir.
- ➡️ Kılçıklar: Omurgadan ayrılan ana ve alt dallardır. Bunlar sorunun ana neden kategorilerini ve bu kategorilere bağlı spesifik nedenleri gösterir.
🏷️ Genellikle Kullanılan 6M Ana Neden Kategorisi
Üretim ve hizmet sektörlerinde sorunlar genellikle şu 6 ana başlık altında toplanır:
- 👥 İnsan (Manpower): Personel kaynaklı hatalar, eğitim eksikliği, motivasyon düşüklüğü.
- 🛠️ Yöntem (Method): Kullanılan işlemler, prosedürler, politikalar.
- 📊 Ölçüm (Measurement): Veri toplama hataları, yanlış kalibrasyon.
- 🌿 Malzeme (Material): Hammaddeler, sarf malzemeleri, kalite problemleri.
- ⚙️ Makine (Machine): Ekipman arızaları, bakım eksikliği, yanlış kullanım.
- 🌍 Çevre (Environment): Sıcaklık, nem, aydınlatma gibi fiziksel koşullar.
🚀 Balık Kılçığı Diyagramı Nasıl Oluşturulur?
- ✅ Sorunu Tanımla: Analiz edilecek spesifik sorunu belirle ve diyagramın "kafasına" yaz.
- ✅ Ana Kategorileri Belirle: Sorunun bağlamına uygun ana neden kategorilerini (6M gibi) seç ve omurgaya ana dallar olarak çiz.
- ✅ Beyin Fırtınası Yap: Ekiple birlikte, soruna neden olabilecek tüm olası nedenleri belirle.
- ✅ Nedenleri Gruplandır: Bulduğun nedenleri, ilgili oldukları ana kategorilerin altına yerleştir.
- ✅ Kök Nedeni Ara: Diyagramı inceleyerek, soruna en çok etki eden olası kök nedenleri tespit et.
💡 Örnek Uygulama
Sorun: "Üretim hattında kusurlu ürün oranının artması"
Ana Kategoriler: İnsan, Yöntem, Makine, Malzeme
Olası Nedenler:
- 👥 İnsan: Yeni personel eğitimi eksik, iş yorgunluğu
- 🛠️ Yöntem: Kalite kontrol prosedürü değişti
- ⚙️ Makine: Kesici uçlar aşındı, makine ayarı bozuk
- 🌿 Malzeme: Tedarikçi değişikliği, hammadde kalitesi düştü
📌 Özet
Balık kılçığı diyagramı, karmaşık sorunların kök nedenlerini sistematik ve görsel bir şekilde analiz etmek için oldukça etkili bir araçtır. Ekip çalışmasını teşvik eder ve sorun çözme sürecine yapısal bir yaklaşım getirir.
