avatar
✔️ Cevaplandı • Doğrulandı

Bitkilerde organik besin taşıma (Floem)

Floemin organik besin taşıdığını biliyorum ama mekanizmasını tam olarak anlayamadım. Özellikle soymuk borularında besinlerin aşağı ve yukarı yönlü taşınması kafamı karıştırıyor. Bu taşıma işleminin nasıl gerçekleştiğini basitçe öğrenmek istiyorum.
WhatsApp'ta Paylaş
1 CEVAPLARI GÖR
✔️ Doğrulandı
0 kişi beğendi.
avatar
sorucevapci
3725 puan • 167 soru • 402 cevap

📗 Bitkilerde Organik Besin Taşınması: Floem

Bitkiler, fotosentez ile ürettikleri organik besinleri (şekerler gibi) ihtiyaç duyulan tüm bölgelere iletmek zorundadır. Bu taşıma işlemi, floem adı verilen özel bir iletim dokusu tarafından gerçekleştirilir.

🌿 Floem (Soymuk Borusu) Nedir?

Floem, bitkilerde organik bileşiklerin taşındığı canlı hücrelerden oluşan bir iletim dokusudur. Yapraklarda (kaynak) üretilen besinler, kök, gövde, tomurcuk ve meyveler gibi (havuz) bölgelere floem sayesinde iletilir.

🧩 Floemin Yapısı

Floem dokusu birkaç farklı hücre tipinden oluşur:

  • Kalburlu Boru Hücreleri: Besin taşınmasının asıl gerçekleştiği, uç uca eklenmiş hücrelerdir. Olgunlaştıklarında çekirdekleri ve bazı organelleri kaybolur. Komşu hücrelerin çeperlerinde, besinlerin geçişine olanak sağlayan "kalburlu plakalar" bulunur.
  • Arkadaş Hücreleri: Kalburlu boru hücrelerine enerji ve metabolik destek sağlayan küçük, bol sitoplazmalı canlı hücrelerdir.
  • Floem Parankiması: Depo görevi görür.
  • Floem Sklerankiması: Dokuya destek sağlar.

🔄 Floemde Taşıma Nasıl Gerçekleşir? (Basınç-Akış Teorisi)

Organik madde taşınmasını açıklayan en yaygın kabul görmüş model Basınç-Akış Teorisidir. Bu teoriye göre taşıma şu şekilde işler:

  1. 📥 Yükleme (Kaynakta):

    Yaprak gibi kaynak organlarda fotosentezle üretilen şeker (genellikle sukroz), aktif taşıma ile kalburlu boru hücrelerine yüklenir. Bu, floem özsuyunun konsantrasyonunu artırır ve osmotik olarak suyun ksilemden floeme girmesini sağlar.

  2. 💧 Basınç Oluşumu:

    Floeme giren su, burada bir turgor basıncı oluşturur. Kaynak bölgedeki basınç yüksektir.

  3. ⬇️ Akış (Havuza Doğru):

    Yüksek basınçlı kaynaktan, düşük basınçlı havuz bölgelere (kök, meyve vb.) doğru besin bakımından zengin sıvı akışı başlar. Bu akış, hücreler arasındaki kalburlu plakalardan geçerek süreklilik sağlar.

  4. 📤 Boşaltma (Havuzda):

    Havuz bölgelerde, şekerler kalburlu borulardan alınır ve ya kullanılır ya da depolanır. Bu, floemdeki çözünen madde konsantrasyonunu düşürür, su da osmotik olarak ksileme geri döner ve basınç düşer.

Bu döngü, kaynak ve havuz arasında sürekli bir basınç farkı yaratarak organik madde taşınmasını sağlar. Taşıma çift yönlü olabilir; yani aynı anda farklı yönlere farklı maddeler taşınabilir.

🚀 Özetle Floem Taşımasının Özellikleri

  • 🎯 Taşıma çift yönlüdür (yukarı ve aşağı).
  • 🎯 Taşınan maddeler canlı hücreler içinden geçer.
  • 🎯 Taşıma hızı, ksileme göre daha yavaştır.
  • 🎯 Enerji harcanır (aktif taşıma içerir).
  • 🎯 Taşınan başlıca madde sukroz şekeridir. Ayrıca amino asitler, hormonlar ve bazı iyonlar da taşınır.

Yorumlar